نوعملگرایی و فلسفه تعلیم و تربیت: بررسی پیامدهای دیدگاه ویلارد کواین و ریچارد رورتی در تعلیم و تربیت
نوعملگرایی عنوانی است بر تجدیدنظرهای اعمال شده بر عملگرایی کلاسیک اوایل قرن بیستم که توسط چارلز پیرس، ویلیام جیمز و جان دیویی مطرح شده بود. دو تن از فیلسوفان معاصر آمریکا که نام آنان با نوعملگرایی گره خورده، عبارتاند از: ویلارد کواین و ریچارد رورتی. نوعملگرایی همچنان که برخی از اصول اساسی عملگرایی اولیه را حفظ کرده، پارهای دیگر از آنها را دگرگون ساخته است. کواین با دیویی در طبیعتگرایی و کلگرایی معرفتشناختی اشتراک نظر دارد، اما در زمینهی ابزارنگاری و نظریهی صدق یا حقیقت، با وی اختلافهایی دارد. تفاوت رورتی با دیویی در دو جنبه است: نخست این که علمگرایی موردنظر دیویی را کنار گذاشته و اعتماد وی به روش علمی را قابل قبول ندانسته و از "عملگرایی بدون روش" سخن میگوید. دیگر آن که رورتی به فسلفهی قارهای و نمایندگان برجستهی آن، همچون نیچه، هایدگر و ویتگنشتاین متاخر از میان فیلسوفان تحلیلی، بسیار نزدیک شده و بر همین اساس به "زبان" توجه اساسی داشته است، در حالی که دیویی به جای زبان، برای "تجربه" اهمیت قائل بوده است. در کتاب حاضر دربارهی آرای کواین و رورتی بحث شده است. هرچند، این دو فیلسوفان تعلیم و تربیت نیستند، ولی آرای آنان زمینهی بحثهایی را برای دستاندرکاران فلسفهی تعلیم و تربیت فراهم آورده است؛ البته، رورتی نیمنگاهی به تعلیم و تربیت داشته است. در این کتاب، نخست، زمینههای ظهور نوعملگرایی مطرح و سپس آرای کواین و رورتی، با نظریه پیامدهای تربیتی آنها بازبینی شده است.