سرگذشت ساسانیان [تلخیص و بازنویسی اخبار الطوال]
ابو حنیفه احمدی داوود دینوری، مورخ ایرانی قرن سوم هـ . ق است که ضمن سفرهای متعدد به نواحی مختلف به کسب دانشهای گوناگون در عرصهای گسترده پرداخت. تالیف 25 عنوان کتاب را به دینوری نسبت دادهاند. "اخبار الطوال" وی، تاریخی عمومی در یک جلد به زبان عربی است که به فارسی نیز ترجمه شده و حاوی وقایع تاریخی از خلقت حضرت آدم (ع) تا زمان مولف به روشی پیوسته و مرتبط، با استفاده از منابع منحصر به فرد است. این کتاب، اگر چه در قرن سوم قمری تالیف شده است و باید در زمرهی منابع دست دوم برای دورهی پیش از اسلام ایران محسوب شود، لیکن به شکل استثنایی در خصوص تاریخ ساسانیان میتواند از منابع اولیه به حساب آید، زیرا که مولف از رسالهی پهلوی "بهرام چوبین نامک" استفاده کرده است که شرح وقایع و درگیریهای بهرام چوبینه ـ سردار مشهور هرمزد چهارم ـ با او و خسرو پرویز بوده و امروزه مفقود شده و در دست نمیباشد. کتاب حاضر، بازنویسی بخش ساسانیان "اخبار الطول" است. مطالب کتاب با روی کار آمدن اردشیر پاپکان در 224 میلادی، که دینوری بر اساس روایات پارسیان، او را از بازماندگان سلسلهی کیانی یا هخامنشی میداند، آغاز میشود و با حملهی اعراب به ایران و کشته شدن یزدگرد سوم ـ آخرین شاه ساسانی ـ در 652 میلادی به پایان میرسد.