گیتی نامک: نام گیتایی چیست و سرنوشت جهانی آن چگونه بوده است؟ و تفاوت میان واژه در ...
اسامی جغرافیایی ایران به دو دسته تقسیم میشوند: اسامی ناشی از یک زبان کهن یا متوسط و یا جدید که زمانی معنیدار بودهاند و سپس دستخوش ابدال و دستکاری شدهاند و پیش از آنها اسامی دور از معنی که در هیچ زمانی و زبانی صاحب معنی نبودهاند و جنبهی جهانی و بینالمللی داشتهاند و دارند و در هرجا گاهی "ترجمه" و یا دستخوش دستکاریهای ویژه نیز شدهاند. نویسندهی کتاب این گروه از اسامی را که نه تنها اسامی جغرافیایی بوده و هستند که اسامی خدایان و عناصر اساطیری، مذهبی و آیینی نیز بوده و هستند "گیتایی" نامیده که در سراسر عالم پراکنده و به نحوی تحت فشار و تاثیر زبانهای محلی واقع شدهاند. وی معتقد است: "در زنجیر گفتار بین زبان که معنیدار است و پیوسته باید و میتواند که روشنتر و معنیدارتر بشود، و اسامی که ممکن است دور از معنی باشند و لزومی نیز به معنیدار بودن ندارند، تفاوت بسیار است. از جمله آن که ممکن است در یک کشور چندین نوع زبان وجود داشته باشد و در تمام عالم چندهزار نوع، ولی اسامی گیتایی جهانشمول هستند و قدیمتر از زبان، اما پیوسته تحت فشار هر زبان در هرجای عالم. و ما نمیتوانیم در یک زنجیر گفتار اجزایی را از زبانهای مختلف به کار بریم، اما میتوانیم اسامی افراد با ملیتهای گوناگون و قبایل مختلف عالم و نواحی متعدد گیتی را به کار ببریم. در زنجیر گفتار، بین واژهها و ادات دستوری دارای مصادیق قانونمند هر زبان از یک سو و اسامی خاص که لزومی به معنیدار بودن نداشته و ندارند، اختلافی ماهوی موجود است. دستهی اول در هر زبانی باید معنیدار و کاملا شفاف باشد. ولی اسامی گیتایی لزومی به معنیدار بودن ندارند و به همین جهت در بسیاری از نقاط عالم تحت فشار هر زبان و گویش محلی واقع شده و حتی گاهی دچار دستکاری و سپس "ترجمه" به زبان محلی هم شدهاند. "در کتاب پیش رو مثالهای متعددی از موارد ذکر شده عرضه شده است؛ ضمن آن که نویسنده کوشیده تا به ریشهشناسی نامها پرداخته و منشاء زبان را در تکامل انسان در طول تاریخ معرفی کند.