زن ایرانی و عصر روشنگری (بازخوانی تاریخ تحول اجتماعی زن ایرانی)
زنان - ایران - فعالیتهای سیاسی / زنان - ایران - وضع سیاسی و اجتماعی
جهان مردانه، در خلال هزارههای طولانی، فرصتهای کمی به زنان داده است تا از قالبهای سنتی تعیین شده بیرون بیایند و به کارهای دیگری بپردازند که به گونهای از آنها منع شده بودند. روزنامهنگاری بیشک یکی از آنگونه مشاغل به شمار میآید؛ و اگر برخی از اتفاقات در جهان معاصر از جمله انقلاب کبیر فرانسه (1789 م) در اروپا و... رخ نمیداد، هرگز جایی برای حضور و نمایش استعدادهای درخشان بانوان کشور در روزنامهنگاری باز نمیشد. در واقع، روزنامهنگاری بانوان نخست در غرب پدیدار شد و به دنبال کشانده شدن ناگزیر نیروهای مختلف اجتماعی به ساحتها و صحنههای حیات مدنی، این حرفۀ شریف، به ایران عصر قاجاری نیز راه یافت. باید توجه داشت که در بدو امر تعداد بسیار کمی از زنان روزنامهنگار به فعالیت پرداختند. در حقیقت این حرفه در بدایت حال خود توانست عدۀ معدودی از زنان فرهیخته و با کمال را به خود جلب کند و از وجود همین عده در چندین نشریۀ یومیه یا هفتگی و... بهره بگیرد، هنوز راه درازی در پیشروی داشت که بپیماید. در آن عصر بیان اعتقادهای اجتماعی و موضوعات آزادی، دموکراسی، قانون و... در مطبوعات مردانه اگرچه تازگی داشت، امری منطقی بود. اما سخن گفتن از معضلات اجتماعی و برابری حقوق زنان با مردان و سایر مسائلی که در آن دوره توسط زنان مطرح شد، امروز قابل ستایش است. صداقت و بیباکی زن ایرانی در نوشتههایش در آن عصر، نشاندهندۀ گسترش بینش اجتماعی و آگاهیهای فردی او است. انتشار روزنامه توسط زنان ایرانی، نخستین قدم از جانب آنها برای نشان دادن دورۀ شکلگیری اندیشههای اجتماعی زنان ایرانی در راستای طرد خرافات و تعصبات کورکورانۀ تقلیدی و مشارکت در انتخاب سرنوشت خویش به عنوان یک انسان، نه جنس دوم بود. با توجه به کمی تعداد زنان روزنامهنگار در ایران، نگارنده ناگزیر شده است به دلیل طرح مساله و نشان دادن اهمیت پایگذاردن زنان شجاع و نامدار به صحنههای حیات ملی، قدری نیز به سابقۀ اینگونه مباحث نگاهی بیندازد و آنچه را که در تاریخ و حتی اسطورههای ایرانی در باب مشارکت برخی از زنان نامدار یاد شده است، به عنوان مقدمه بیاورد.