مشکل از کجا آغاز شد؟ (تاثیر غرب و واکنش خاورمیانه)
محتوای اصلی این کتاب را مجموعهای از سه سخنرانی "برنارد لوئیس" تشکیل میدهد که آن را در موسسهی علوم انسانی وین در سپتامبر 1999 ایراد کرد. بدین سان در سه فصل نخست کتاب، از روابط اروپاییان با دولت عثمانی، روابط غرب با دنیای اسلام، و به تدریج از نفوذ غرب یا اروپاییان در منطقهی خاورمیانه سخن میگوید. نگارنده در بخشهای بعدی مسائل دیگری از جمله تجدید حیات فکری مسلمانان را مطرح میسازد و طی آن به واکنش خاورمیانه در برابر غرب اشاره میکند. وی همچنین پرسشهایی در باب پس رفت مسلمانان، و چگونگی رشد و ترقی در دنیای غرب به پیش میکشد و به تحلیل و پاسخ آن برمیآید، او برای مثال خاطرنشان میکند: "گاه این بحث به میان میآید که علت تغییر و تحول در مناسبات بین شرق و غرب نه پسرفت خاورمیانه، که پیشرفت غرب بود، یعنی اکتشافات، نهضت علمی، انقلابهای تکنولوژیکی، صنعتی و سیاسی که چهرهی آن را دگرگون کرد و ثروت و قدرت آن را بسیار افزایش داد. اما این مقایسهها به پرسشها پاسخ نمیدهند، بلکه صرفا به بازگویی آنها میپردازند... برای ناظر غربی، که در مکتب نظر و عمل آزادی غربی آموخته شده، این کژی دقیقا در نتیجهی فقدان آزادی ـ آزادی اندیشه از فشار تلقین، آزادی پرس و جو و بیان؛ از ستم مردان؛ و آزادی شهروندان از استبداد ـ به وجود آمده، که زیربنای بسیاری از مشکلات جهان اسلام را تشکیل میدهد...".