کلیساهای ارامنه جلفای نو اصفهان
کتاب حاضر، دربرگیرندهی تاریخچهی بناهای کلیساهای جلفای نو اصفهان و معرفی تصویری (در قالب تصویر و نقشه) آنهاست که بین سالهای 1014 تا 1016 ق احداث گردید. این آثار عبارتاند از: کلیسای سورپ آمناپرگیج، مجموعهی سورپ آسدوازا دزین، کلیسای بیتاللحم، کلیسای سورپ گئورگ، کلیسای سورپ گریگور روشنگر، کلیسای سورپ استپانوس، کلیسای سورپ سرکیس، کلیسای سورپ میناس، کلیسای سورپ نیکوقایوس، کلیسای سورپ نرسس، صومعهی سورپ کاتارینه، کلیسای سورپ هووانس مگردیچ، و برخی سنگنوشتههای ارمنی کلیساهای جلفای نو. بخش آغازین کتاب نیز این مطالب را شامل میشود: تاریخچهی اجمالی جلفای نو، میراث فرهنگی و معماری ارامنهی جلفای نو، سالشمار روند تحولات جامعهی ارامنهی جلفا، و خلاصهای از سیر تاریخی نهادهای عمومی جلفای نو. گفتنی است، در سال 1014 ق، به دستور شاهعباس صفوی و بنابر دلایل سیاسی ـ اقتصادی و استراتژیک، مهاجرت اجباری و وسیع ارامنه از ارمنستان به ایران آغاز شد و بیش از 500 هزار ارمنی به ایران کوچ کردند. در این بین صنعتگران و هنرمندان ارمنی در اصفهان و بخش جنوبی زایندهرود اسکان داده شدند. اعطای امتیازات ویژه به تجار ارمنی از طرف شاهعباس، باعث رشد و توسعهی اقتصادی، تجاری، صنعتی، و فرهنگی اصفهان، پایتخت صفویان گردید و روابط بینالمللی و تجاری تا حدی پیش رفت که اغلب بازرگانان ارمنی نقش هیاتهای نمایندگی سیاسی ایران در خارج را نیز ایفا میکردند. رشد اقتصادی و فرهنگی ارامنهی دورهی صفویه، احداث کلیساها، مراکز مذهبی، مدارس، بیمارستانها، سرای سالمندان و غیره را به دنبال داشت، به گونهای که جلفای نو به مرکز مذهبی ارامنه تبدیل گردید. اما از سال 1081 ق با تشدید بحرانهای سیاسی و اجتماعی، دوران آرامش و شکوفایی ارامنه رو به افول گذاشت و در هجوم افغانها در سال 1124 ق به اصفهان به اوج خود رسید؛ به گونهای که بسیاری از رامنهی جلفای نو به هند، روسیه و کشورهای اروپایی مهاجرت کردند. با این حال، جلفای نو حدود یک قرن از مراکز عمدهی فرهنگی زمانهی خود محسوب میشد و تاثیر بسیاری بر فرهنگ و علوم و فنون منطقه داشت.