داریوش: پادشاه بزرگ پارسیها
پس از مادها، پارسها دومین قوم ایرانی بودند که در فلات ایران تشکیل حکومت دادند و خیلی زود حکومت خود را به یک شاهنشاهی وسیع در جهان آن روز تبدیل کردند. این قوم در تاریخ با نام هخامنشیان شناخته میشود. هرچند کورش بزرگ بنیانگذار این سلسله است اما داریوش یکم، سومین پادشاه هخامنشی را میتوان معمار اصلی و تنظیمکنندۀ امپراتوری هخامنشی دانست که در زمان پادشاهی او وسعتش از رود سند در سرزمین هند تا رود دانوب درکشور مجارستان امروزی، به اضافۀ مصر در شمال آفریقا را دربرمیگرفت. حکومت پارسها در زمان داریوش، چه از نظر سیاسی و نظامی و چه از نظر جنبههای فرهنگی و تمدنی، به اوج مرتبۀ خود رسید و در واقع جانشینان بعدی داریوش تنها از دستاوردهای عصر وی بهره میبردند. داریوش پس از این که حکومت را از یک غاصب (گئومات مغ) میستاند، در همۀ کتیبههایش، پادشاهی خود را موهبت اهورامزدا میداند. هرچند او اهورامزدا را میپرستد اما هیچگاه بر اقوام ساکن در قلمرواش که از ملتها و فرهنگهای متفاوتی هستند پرستش اهورامزدا را واجب نمیداند، بلکه با تسامح مذهبی هر سرزمینی را در برگزاری مراسم مذهبی خود آزاد میگذارد. با این وجود همۀ امپراتوری به ایالتهایی تقسیم میشود که یک والی دارد و همه از پادشاه بزرگ دستور میگیرند. نویسندۀ کتاب حاضر داریوش را سیاستمداری برجسته میداند که توانست در آن آشوبهای اولیۀ حکومت هخامنشی قدرت را به دست گیرد و سرزمین وسیع قلمرواش را به بهترین شکل مدیریت و اداره کند.