تاملی بر مسالهی وحدت اسلامی از دیرباز تا دیروز با تکیه بر جنبش اتحاد اسلام
در بخش نخست کتاب، مولفههای ناهمسازگری و پیشینهی تلاشهای همسازگرایانه در جهان اسلام از آغاز تا قرن سیزدهم، بررسی میگردد. در بخش دوم، به زمینههای طرح مسالهی وحدت اسلامی در ایران، اشاره میشود. بخش سوم به مسالهی وحدت اسلامی، اختصاص دارد. در کتاب تصریح شده است: "پس از وفات پیامبر اسلام (ص)، به موازات تزاید ناهمسازگریها، تلاشهای وحدت طلبانه نیز رشد و نمود و بالندگی گرفت، وبدین ترتیب مسالهی وحدت اسلامی یا همسازگری و خصم و همزادش، یعنی تفرقه یا ناهمسازگری که بیش از هر چیز در اختلافات مذهبی بروز مییابد، به برجستهترین مولفههای تاریخ اسلام تبدیل میگردد. در طول تاریخ اسلام از وحدت اسلامی مانند بسیاری دیگر از آموزهها و ارزشها، تعاریف متفاوت و قرائتهای گوناگون شده است. و حتی پارهای از تلاشهای وحدت طلبانه با ماهیتی متناقض و دوگانه (پارادوکسیال)، با هدف وحدت مسلمانان به ناهمسازگریهای جهان اسلام دامن زدهاند، تا آن جا که گاه شعار وحدت به حربهای علیه جوهرهی خود یعنی همسازگری تبدیل شده و مستمسکی برای توجیه بیداد و یا انکار اقلیت از سوی اکثریت بدل آمده است. نمونههای متعددی از این دست تلاشها را چه در حوزهی اندیشه و چه در حوزهی قدرت سیاسی، در تاریخ اسلام میتوان یافت".