اگر این نیز انسان است
اردوگاه اسیران آشوویتس / جنگ جهانی دوم، 1939 - 1945 م. - خاطرات ایتالیایی
در کتاب حاضر، مخاطب شرحی از دوران اسارت نویسنده در اردوگاه آشویتس را میخواند. در این اردوگاه همهجوره آدمی از ملیتها و گرایشهای سیاسی و مذهبی مختلف گردآمده بودند. این گوناگونی محکومان از یکسو و سرنوشتی که به یکسان برایشان مقدر کرده بودند از سوی دیگر نویسنده را بر آن داشته که از تمام چهارچوبهای قراردادی برای هویت فراتر رود و اثر خود را «اگر این نیز انسان است» بنامد که آشکارا گویای نگاه اومانیستی اوست. توصیف نویسنده از زندگی خودش و سایرین در اردوگاه به چنان شفافیت حیرتانگیز و انسانمحوری درخشانی میرسد که آدمی گمان میبرد در سطحی دیگر میتوان محکومان و یهودیان را در کتاب او استعارهای از انسان رنجکشیده دانست.