زنجان از دیرینترین روزگاران تا پایان هزاره اول هجری قمری
زنگان (زنجان) یکی از شهرهای قدیم و پیش از اسلام ایران است که تاریخ دوهزارساله دارد و بر سر راه تهران و آذربایجان قرار گرفته و تا اواسط دورۀ پهلوی اول دارای حاکم مستقیم بوده است که حاکم زنجان و خمسه نامیده میشد. سرزمین زنجان، در دورۀ پادشاهان ماد (701-550 م) جزء مناطق فرمانروایی آنها بوده است که جغرافیدانان یونان از آنها با "مدی یا مدیا" در نوشتههای خود یاد کردهاند. این منطقه پس از فروپاشی دولت ماد ضمیمۀ حکومت پارسیان و هخامنشی شده است. در دورۀ اسلامی و پس از فتح ایران به دست تازیان، "مدی" را "جلیل" نامیدند و این نام تا دورۀ سلجوقیان در قرن 5 هـ . ق، در کتابها ذکر شده است. این منطقه از دورۀ سلجوقی به بعد در کتابهای جغرافینویسان عرب و ایران به "عراق عجم" تغییر نام داده است. در دورۀ صفویه، زنجان پایتخت شد و اهمیت بسیاری پیدا کرد. در قرون بعدی نیز تقسیمات کشوری صورت گرفت و در دورۀ پهلوی به صورت ایالت و استان درآمد. امروزه استان زنجان با مرکزیت شهر زنجان، یکی از استانهای ایران به شمار میرود. در کتاب حاضر تاریخ زنجان از دورۀ مادها تا پایان هزارۀ اول هجری قمری به شیوۀ مستند از لابهلای کتابهای جغرافینویسان، سفرنامهنویسان و... به تفصیل بیان شده است.