فلسفه ماکس شلر (منطق دل)
شلر، ماکس، 1874 - 1928م. - نقد و تفسیر / جامعهشناسی پدیدهشناختی / شناخت (فلسفه)
ماکس شلر در سال 1874 در شهر مونیخ به دنیا آمد. خانوادۀ او یهودی بودند، ولی ماکس هنگامی که به سن بلوغ رسید، از دین یهود خارج شد و به مذهب کاتولیک پیوست. وی هنگام تحصیل فلسفه در دانشگاه، با آرای پیروان جدید کانت آشنا شد و تحت تاثیر آنها قرار گرفت و در رسالۀ دکتری و استادی خود را بر مبنای اندیشۀ نوکانتی تالیف کرد و بدینترتیب قبل از آشنایی با هوسرل پایهای محکم برای کارهای فلسفی آتیاش فراهم آورد. اما پس از مطالعۀ کتاب "بررسیهای منطقی" به قلم هوسرل افکار خود را به مرور تغییر داد. شلر شیوۀ پدیدهشناسی را در زمینههای گوناگون علمی و فلسفی به کار برد و به همین دلیل متفکران پدیدهشناسی برای او رتبۀ بالاتری نسبت به مبتکر پدیدهشناسی، ادموند هوسرل، قایل شدند. مهمترین اثر فلسفی شلر "بنیاد اخلاقی صوری" در مقابل اخلاق مضمونی کانت است. او آرای خود را در این زمینه در کتابی به نام "صورتگرایی در اخلاق مضمونی" منتشر ساخت و در این اثر نشان داد که ارزشهای اخلاقی دارای مضمونی هستند که خصلت پیشینی داشته و بدیهی میباشند. انسان هنگامی یک مضمون اخلاقی را درمییابد که احساسش را در راستای آن تنظیم کند؛ زیرا احساس اخلاقی جهتمند است و هر احساس اخلاقی در مسیر یک ارزش اخلاقی قرار میگیرد. ماکس شعر جهتمندی احساس را در باب ارزشهای اخلاقی در نظر گرفت و به کشف آنها پرداخت و به پژوهش منطق دل، که پاسکال در مقابل منطق عقل قرار داده بود، مشغول شد و دریافت که ارزشهای اخلاقی دارای سلسله مراتباند. پایینترین سطح نظام اخلاقی را ارزشهای احساسی مطبوع و نامطبوع تشکیل میدهند، ارزشهای کریم و دینی، سطح بالاتری را میسازند، بر فراز آن سطح ارزشهای حق و ناحق، زشت و زیبا، درست و نادرست قرار دارد و بالاترین سطح را ارزشهای مقدس و نامقدس تشکیل میدهند.