روانشناسی فلسفی: درآمدی به حیات نفس انسان
روانشناسی فلسفی بخشی از فلسفه است که به نفس انسان میپردازد. نفس به معنای اعم یعنی چیزی که به یک موجود حیات میبخشد. نفس، نخستین مبدا حیات در موجود زنده است. اگر فقط به منشا این لغت توجه کنیم، موضوع روانشناسی فلسفی شامل همۀ موجودات زنده، اعم از نباتی و حیوانی و انسان، میشود. اما امروزه مرسوم است که موضوع روانشناسی فلسفی به انسان محدود شود. انگیزۀ اصلی در نگارش رسالۀ حاضر، عرضۀ طرحی متافیزیکی برای حیات روانی و مسائل جاودانۀ مربوط به نفس انسان است. طرح مذکور مبتنی بر این اندیشۀ فلسفی است که بدون داشتن یک طرح متافیزیکی برای انسان و حیات روانی و نفسانی او نمیتوان به نتیجۀ فلسفی پرباری دربارۀ ذهن و حالات ذهنی او دست یافت و این علت همان شکاف بزرگی است که در فلسفههای معاصر غرب دربارۀ روانشناسی انسان و ذهن او درحوزههای تحلیل و پدیدارشناسی اتفاق افتاده است. در این نوشته همۀ مراتب حیات بررسی گردیده است. بخش نخست با حیات ارگانیک یا نباتی آغاز شده است. در بخش دوم نیز به حیات حیوانی یا حسی و سرانجام به حیات عقلی یا ناطق با نگاهی بر دو عنصر حیات عقلی؛ یعنی فکر و اختیار اشاره شده است.