ادبیات گنوسی
گنوس (گنوسیس یا غنوص) به معنی عرفان و معرفت، اصطلاحی است که در صدر مسیحیت رواج یافت. هرچند در سدههای نخستین مسیحیت، فرقههای بسیاری پیرو کیش گنوس شدند، اما کیش مزبور پیشینهای بس کهنتر داشت و در واقع آمیزهای از عقاید فلسفی ـ دینی یهودی، مصری، بابلی، یونانی، سوری و ایرانی بود. یونانیان برداشتی فلسفی، عقلانی و استدلالی از گنوس داشتند که به واسطة دریافتهای عقل و شعور حاصل میگردید، اما برداشت شرقیان در مصر، سوریه و ایران از گنوس، برداشتی دینی و عرفانی بود که نه به واسطة عقل و استدلال که از طریق ایمان و بینش شهودی ـ اشراقی کسب میشد. پس آموزة گنوسی، مشربی رازگونه و مقدس جلوه کرد و آیین رهیابی به راز هستی، کنه جهان کمال مطلق قلمداد شد. کتاب حاضر ترجمة جستارهای برگزیدهای در باب ادبیات گنوسی است که در دو بخش فراهم آمده است. بخش نخست به بررسی ابعاد گوناگون کیش گنوسی و تاریخچة آن از آغاز تا امروز اختصاص دارد. بخش دوم شامل متون اصیل گنوسی است: درآمدی بر انجیلهای گنوسی و برگزیدة مهمترین بخشهای انجیل توماس، انجیل حقیقت، انجیل فلیپ، انجیل مرقیون، و متنهای مندایی و مانوی است.