تاریخ اندیشه سیاسی اسلام: از عصر پیامبر تا امروز
کشورهای اسلامی - سیاست و حکومت / علوم سیاسی - کشورهای اسلامی - تاریخ / اسلام و دولت - تاریخ
کتابی که اینک ترجمهی آن عرضه میشود، دورهای از تاریخ اندیشهی سیاسی اسلام است که از عصر پیامبر تا عصر بنیادگرایی (2000 - 622 میلادی) را دربرمیگیرد. گفتنی است اسلام به منزلهی دینی مصمم به فتح آغاز شد که سیاست و دولت جزیی از آن را تشکیل میداد، اما از حدود سال 850 میلادی جدایی میان دین و سیاست رخ نمود که این ویژگی بیشتر مشخصهی دوران عثمانیان بود. این در حالی است که در آرمان پیامبر وخلیفه، قدرت و علم واقعی در کنار هم قرار داشت. دومین ویژگی تاریخ اندیشهی سیاسی اسلام، جدال مداوم میان نوقبیلهگرایان و طرفداران سلطنت موروثی است که تا به امروز میان علما و سلطان ادامه یافته است. نوقبیلهگرایی در این تعریف تاکیدی است بر روابط شخصی از جمله روابط دخیل در انتقال علم و بصیرت دین، اعتقاد به مسئولیت و ارزش دستیابی به تئوری انفرادی و روایی علم. این تفکر بیش از هرچیز عامل افتراق اندیشهی سیاسی اسلامی از اندیشهی سیاسی اروپایی بود. در اندیشهی اقتدار سیاسی، صریحا سکولار نمیتوانست دوامی داشته باشد، زیرا از زبان سیاسی به وسیلهی علم دین تعیین شده بود. ادامهی این تفکر تا شروع قرن یازدهم، بر اثر عواملی چند به اعتقاد به جادو، رویاء نجوم و عرفان صوفیه منجر شد که نگارنده این عوامل را به منزلهی عواملی میداند که مانع مشمول شدن اسلام ذیل فرآیند سکولاریزاسیون شد. یعنی مفاهیم و احکام دین به معادلهای سکولار آن که در آثار آکونیاس، لاک، روسو و دیگران در اروپا تبدیل نشد. در بخش پایانی کتاب، نگارنده ضمن پاسخ به این سوال که امروزه اندیشهی سیاسی اسلام چه چیزی برای عرضه دارد؟ خاطرنشان میسازد: "اول در اندرزنامههای خود، سنت اخلاق احتیاطآمیز، واقعگرایی سیاسی و تبحر در مدیریت را طرح مینماید که به زمان ابن مقفع بازمیگردد. دوم مفهوم میزان (ترازو) یا اعتدال را به منزلهی راهنمای محاسبهی خردگرایانه در امور عملی در مقابل ما مینهد".