تحلیلی بر چگونگی شکلگیری شیعه در صدر اسلام با رویکرد جامعهشناختی
شیعه - تاریخ / شیعه - تاریخ - جنبههای جامعهشناختی
در این نوشتار ابتدا تعریفی از «شیعه» و کاربرد آن در قرآن و روایات ارایه شده و سپس چگونگی شکلگیری و گسترش شیعه از صدر اسلام و ادوار بعدی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نگارنده نخست نیمنگاهی به انواع گروهبندیهای اجتماعی در قبل از اسلام نموده و نظام طبقاتی و نظام قبیلگی در دوران عرب جاهلیت را بررسی نموده است. آنگاه به تشکیل دولت اسلامی در مدینه اشاره کرده و ساختار سیاسی و اجتماعی مدینه در آغاز اسلام و پس از آن در عصر رسالت را تشریح نموده و شکلگیری گروههای مهاجر و انصار و نحوه پیدایش تفکرات شیعی از صدر اسلام را مورد مطالعه تاریخی قرار داده است. وی در ادامه به بررسی شخصیت، مقام معنوی و فضایل امام علی(ع) و آیات و روایات مربوط به آن امام پرداخته و موقعیت ایشان را نزد گروههای مسلمان به ویژه شیعیان را تبیین نموده و نگاه شیعه به فاطمه زهرا(س) و امام علی(ع)، مسأله امامت و خلافت و اندیشههای توحیدی و اعتقادی شیعیان را بیان کرده و برخی از شیعههای راستین در صدر اسلام مانند سلمان فارسی، ابوذر غفاری، عمار، مقداد و برخی دیگر از نخبگان شیعه را معرفی کرده است. وی همچنین موضعگیری شیعیان در قبال جریان سقیفه و جریان غصب خلافت و حوادث مهم دوران ابتدایی اسلام در عصر رسالت و عصر خلفا و دوران زعامت امام علی(ع) را تشریح کرده و نقش فعال آنان در عرصههای سیاسی، اجتماعی و نظامی را بیان نموده است.