ایران و جنگ جهانی اول میدان نبرد قدرتهای بزرگ
ایران - تاریخ - قاجاریان، 1193 - 1344ق. / جنگ جهانی اول، 1914 - 1918 م. - ایران
آغاز جنگ جهانی اول و پیامدهای آن را میتوان مهمترین رویداد سیاسی آغاز قرن بیستم نامید. آتش جنگ در ابتدا میان دول اروپایی شعلهور شد اما منحصر به این کشورها نماند. لزوم دستیابی به انرژی و سوخت و یافتن متحدی در نواحی استراتژیک برای ضربه زدن به منافع رقیب، دولتهای درگیر جنگ را متوجۀ منطقۀ خاورمیانه ساخت. در این میان ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و ذخایر عظیم نفتی با وجود اعلام بیطرفی، به میدان مبارزه کشانده شد، یا به عبارت صحیحتر میدان نبرد قدرتهای بزرگ همچون انگلیس، آلمان و روسیه قرار گرفت. فقدان حکومت مرکزی نیرومند و اوضاع آشفتۀ اقتصادی کشور امکان ورود نیروهای خارجی و دخالت و تهاجم آنها را بیش از پیش فراهم نمود. اوضاع داخلی ایران در این سالها به شدت مشوش بود و مقاومتهای محلی در گیلان، آذربایجان و خراسان در مقابل نیروهای بیگانه و برای حفظ استقلال کشور سودی نبخشید. ادامۀ جریانات و مداخله کشورهای قدرتمند سرانجام به انحلال سلطنت قاجار و روی کار آمدن رضاشاه منجر شد. مجموعۀ حاضر حاوی هشت مقاله از هشت محقق برجستۀ تاریخ درخصوص موضوعات مربوط به ایران و جنگ جهانی اول تحت این عناوین است: «جنگ جهانی اول رقابت قدرتهای بزرگ و شکلگیری جامعۀ سیاسی در ایران/ تورج اتابکی»، «دولت موقت ایران/ منصوره اتحادیه»، «پیش به سوی شرق: فعالیتهای دستگاه اطلاعاتی عثمانی در ایران/ تورج اتابکی»، «ملیگرایی ایرانی و ژاندارمری دولتی/ استفانی کرونین»، «اسماعیل آقا سیمکو: جنگ سالار کرد در مرز ترکیه و ایران در اوایل قرن بیستم/ مارتین فان بروئینسن»، «روایت احمد کسروی از قیام شیخ محمد خیابانی/ محمدعلی همایون کاتوزیان»، «پان ترکیسم و ملیگرایی ایرانی/ تورج اتابکی» و «شورای تبلیغات بینالمللی و تاسیس حزب کمونیست ایران/ اولیور باست».