حافظه اجتماعی و روایت داستانی
حافظه جمعی - داستان نویسی / داستاننویسی
این کتاب شاید در جایی «قرار» بگیرد که جامعهشناسی، ادبیات و تاریخ با هم ملاقات میکنند و دغدغه بنیانی آن، سازوکار بازآفرینی حافظه اجتماعی در رمانهای تاریخگرا بوده است؛ رمانهایی که گذشته متأخر را بستر داستانی خود قرار دادهاند. نقطه عزیمت جستوجوی چنان سازوکاری، این پیشفرض است که گذشته را از منظر اکنون و از دریچه پرسشهای امروزمان میبینیم و از آنجا که اساسا «انسان حیوانی داستانسراست»، بازسازی ادبی گذشته متأخر در قالب روایتهای داستانی، نوعی «گفتوگو با تاریخ» است. حدود نیمی از این کتاب به مقولات و مفاهیم مرتبط با حافظه اجتماعی، روایت و مشخصا روایت داستانی تاریخگرا میپردازد. در این مسیر، با نگاهی «ملهم» از باختین، در لابهلای چنین مباحث مفهومی، برخی متون ادبی و تاریخی نظیر- آثاری از «توکویل»، «مارکس»، «جویس» و «یوسا»- بهمثابه مصداقهایی کلاسیک از بازسازی روایی گذشته متأخر به میان آورده میشوند و نهایتا به توان اخلاقی مراوده اخلاقی با گذشته از منظری ریکوری، اشاره میشود. نیمه دیگر کتاب، نگاه خود را بر شرایط تاریخی و گفتمانی رمان تاریخگرای فارسی دهه چهل، بهمثابه دوران نضج این گونهی ادبی، متمرکز میکند و با نگاه نزدیکتر به دورمان «شوهر آهوخانم» و «سووشون» بهمثابه رمانهای نمونهوار آن شرایط تاریخی و گفتمانی - سعی بر آن دارد که سازوکار «گفتوگو با تاریخ» در این دو متن را بیازماید.