بررسی و نقد مبانی سکولاریسم
دنیویگرایی / اسلام و سیاست / اسلام و دنیویگرایی
منشا اصلی گسترش رابطهی دین و سیاست در دنیای معاصر، تحولات دنیای غرب بوده است. تجربهی حاکمیت کلیسا در اروپا و تحولات پس از آن، منجر به این امر شد که سکولاریسم یا جدایی دین از سیاست به یکی از اجزای اصلی مدرنیته تبدیل و همراه با گسترش این پدیده وارد فرهنگها و تمدنهای دیگر شود. از نظر تاریخی؛ از نیمهی دوم قرن نوزدهم، روشنفکران، علما و نویسندگان مسلمان، تلاش خویش را برای موضعگیری در برابر اجزای مختلف مدرنیته آغاز کردهاند که بحث از سکولاریسم نیز بخشی از این جریان بوده است. از آن زمان تا کنون با توجه به شرایط و احوال دنیای اسلام، بحث جدایی یا جدا نبودن اسلام ازحکومت و سیاست، طرفداران و مخالفان بسیاری به خود دیده است. در نگاهی کلی میتوان مدعی بود تا اوایل دههی 1970 طرفداران ایدئولوژی و الگوهای سکولار و مادی شرقی و غربی در موضع قدرت قرار داشتند، اما پیروزی انقلاب اسلامی در ایران باعث آغاز افول جریان سکولاریسم به ویژه در جهان اسلام شد. کتاب حاضر متشکل از مقالات مختلفی است که به بررسی موضوع سکولاریسم و رابطهی دین و سیاست در جهان اسلام و ایران از ابعاد مختلف اختصاص دارد. در بخش اول کتاب، مقالاتی در خصوص تحلیل سکولاریسم از دیدگاه نظری درج گردیده است. در این پنج مقاله، ضمن بررسی تاریخچهی پیدایش سکولاریسم و تفاوت لائیسیته و سکولاریسم، ریشههای اجتماعی، فرهنگی، دینی و فلسفی این پدیده و عوامل پیدایی و پایایی سکولاریسم در جهان مسیحی و طرحی از رویکرد بدیل انتقادی از دیدگاه اسلامی بازگو شده است. بخش دوم مروری تاریخی بر رابطهی دین و سیاست در جهان اسلام و ایران است. مباحث این بخش نشان میدهد که دین و سیاست در ایران باستان با یکدیگر عجین بوده و پس از ظهور اسلام بنابر شرایط تاریخی در دورانهای مختلف دچار تحولاتی شده است. بخش سوم نیز حاوی گوشهای از دیدگاههای صاحبنظران معاصر در این حوزه است. در این سه مقاله، دغدغههای متفکران معاصر عرب و دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و بازتاب این امر در قانون اساسی جمهوری اسلامی بررسی میشود.