ربا (به زبان ترکی استانبولی)
ربا و رباخواری - جنبههای قرآنی
به بررسی و تحقیق موضوع ربا در قرآن و سنت و فقه اسلامی پرداخته است. در این نوشتار که ترجمه ترکی استانبولی بخش های دوم تا چهارم کتاب "ربا" است؛ با استفاده از روشهای مختلف فقهی، احکام فقهی ربا بحث و بررسی گردیده و سؤال ها و شبهه های مربوط به ربا پاسخ داده شده است. بخش اول، به بیان تاریخچهای از بحث ربا در میان فقهای شیعه و اهل سنت اختصاص یافته است. در بخش دوم، احکام کلی ربا از منظر قرآن و روایات پژوهش شده و اشکال مختلف حرمت ربا بیان گردیده است. در این بخش، همچنین ضمن تبیین حکمت تدریجی یا دفعی حرمت ربا؛ فلسفه حرمت ربا از منظری روایی بررسی گردیده است. در بخش سوم، که مهم ترین بخش این نوشتار است، انواع ربا در فقه اسلامی و نیز ربای خرید و فروش، ربای قرضی از نظر مذاهب اسلامی و مبتنی بر کتاب های فقهای مسلمان شرح و بررسی گردیده و منابع فقهی شیعه و اهل سنت در این زمینه معرفی شده است. در بخش مربوط به خرید و فروش و ربای مربوط به آن، ملاکهایی از احادیث اهل بیت( در خصوص حرمت ربا عنوان گردیده و اختلاف نظر فقه شیعه با فقه اهل سنت در این زمینه برجسته شده است. بنا بر مذهب اهل بیت، از جمله ملاکهای ربای خرید و فروش، بودن یا نبودن خرید و فروش به شکل مکیل و موزون عنوان شده و بر اساس این نوع ربا، خرید و فروش مخصوص چیزهایی است که فقط با کیل و وزن فروخته میشود و در اجناس دیگر چنین ربایی تصور نمیشود. فقهای اهل سنت، با به کار بردن قیاس، ملاکهای ربا را مطرح کردهاند. نویسنده به وعدههای عذاب برای ربا مندرج در قرآن کریم و روایات نیز اشاره و نیز این وعدههای عذاب از لحاظ حکم تکلیفی ربا تجزیه و تحلیل کرده و مواردی که حکم عذاب ربا برای آن قطعی است، بیان نموده است. از نظر نویسنده، محدوده حرمت ربا در روایات معصومین( کاملا مشخص شده و شرایط تحقق ربای معاملی نیز معین گردیده است. بخش چهارم، به راههای فرار از ربا از نظر فقهی و نیز طرح پانزده روش مندرج در کتاب های قدیمی فقهی که به عنوان حیلههای ربا مطرح شده؛ اختصاص یافته است بر اساس یافته های کتاب، از نگرگاه اقتصاددانان سرمایهداری، بهره، اصلیترین عاملی است که اقتصاد را به تکاپو وا میدارد اما در اقتصاد اسلامی به شدت از آن نهی شده است و قرآن با تأکید فراوان، مؤمنان را از نزدیک شدن به آن برحذر میدارد. به تصریح نویسندگان، برای دور کردن این بلای خانمانسوز از سیستم اقتصادی کشورهای مسلمان باید مردم و مسئولان اقتصادی آنها را با آموزههای دینی آشنا کرد؛ بدین منظور کتاب حاضر سامان یافته و در آن ربا در قرآن و سنت و فقه اسلامی، در چهار بخش بررسی شده است: پیشینه تاریخی ربا، ربا در قرآن و سنت، انواع ربا در فقه اسلامی و حیلههای فرار از ربا.