دو کتاب: از ماست که برماست؛ مصیبت وبا و بلای حکومت)
ایران - تاریخ - قاجاریان، 1193 - 1344ق. - اسناد و مدارک
این مجموعه متشکل از دو بخش مجزاست که تاریخ دورة قاجار را با ذکر سند بیان میکند. کتاب اول نوشتة میرزا صالح شیرازی است که پس از تسلیم شدن عباسآباد به روسها، از طرف عباسمیرزا و همراه نامهای از ماکدونالد، سفیر جدید کمپانی، به اردوی روسیه فرستاده میشود تا روسها را وادار به عقبنشینی به سرحدات گلستان بنماید و از طرف دولت ایران تعهد کند در قبال این امر، مبلغی غرامت پرداخته شود. این سند که خلاصهای از مذاکرات میان میرزاصالح و پاسکویچ، میرزا صالح و گریبایدوف و فتحعلیشاه است، مسئولیت ایران را در برافروختن آتش جنگ میپذیرد. کتاب دوم این مجموعه، شامل شش فصل است که با تعریفی از بیماری وبا و تاریخچة آن به تاثیر آن در حکومت دورة قاجار میپردازد. مباحثی که در کتاب به آن پرداخته شده است عبارتاند از: تاثیر اجتماعی و اقتصادی بیماری وبا در دورة قاجار؛ قحطی 88-1286 قمری و اسناد حاج محمدحسن امین دارالضرب؛ سندی دربارة آئین ملکداری و زنداری در قرن نوزده؛ فرنگ و فرنگیمآبی در رسالة انتقادی «شیخ و شیوخ»؛ روزگار یک اهل قلم در دورة قاجار و قتل گریبایدوف در اشعار و احکام رستم الحکما.