توتیای چشم جان (تحلیل موضوعی معرفت از نگاه مولانا در مثنوی معنوی)
شعر فارسی - قرن 7ق. - تاریخ و نقد
در نظام معرفتشناسی عارفان، عقل اگرچه ابزار معرفت است، اما از شناخت حقایق متعالی و پنهانی ناتوان است. غایت معرفت در عرفان و خداشناسی است و شناخت او از طریق صفای قلب و تجربة درونی و نه از راه عقل صورت میگیرد. این نوع معرفت همان علم مکاشفت یا علم باطن است که وقتی دل از صفات ناپسند تزیکه شد، همچون نوری در آن تجلی میکند. بدینگونه اگر معرفت حکیمان و فیلسوفان بر نظر عقلی استوار است، معرفت عرفان بر ذوق و انجذاب به سوی موضوع معرفت و اتصال روحی با او تکیه دارد. از همین مختصر پیدا است که معرفت آنگونه که عارفان میجویند، در مقام نظر متوقف نمیماند و به عرصة عمل، تهذیب نفس و اخلاق کشیده میشود. کتاب حاضر به موضوع معرفت از منظر مولانا اختصاص یافته و در سه بخش کلیات، مراحل شناخت و موانع شناخت سامان یافته است. طرح اصلی این کتاب، پایاننامة کارشناسی ارشد نگارنده با عنوان عوامل و موانع شناخت در مثنوی بوده که در دانشگاه تربیت مدرس و در سال 1369 به سرانجام رسیده است.