کتابچه قبالجات خزانه مبارکه، املاک حاجی میرزاآقاسی، خالصهجات و موقوفات دیوان اعلی
در گذشته املاک خالصه تحت ادارۀ مستقیم سلاطین و جزء دارایی پادشاهان محسوب میشد و وسعت این اراضی با ظهور و انقراض سلسلهها، افزایش یا کاهش مییافت. این املاک به سه دسته تقسیم میشدند: املاکی که در رقبات نادری ثبت شده و شامل زمینهایی بودند که در زمان نادرشاه از سال 1148 تا 1160 هـ .ق از طرف دیوان ضبط میشد؛ خالصههای محمدشاه ؛ و خالصههای ناصرالدین شاهی، مشتمل بر املاکی که بابت مالیات معوقه یا به هر علتی ضبط میشد. مجموعۀ حاضر شامل سه کتابچه بدین شرح است: کتابچه نخست مربوط به املاکی است که تا زمان محمد شاه قاجار به صورت ضبطی از دوران نادری و زندیه در اختیار حکومت بود. صورت این املاک به دستور محمد شاه قاجار در سال 1259 هـ .ق ثبت و تهیه شد. دفتر دوم املاکی را شامل میشود که حاج میرزا آقاسی خریداری و آباد کرده است. دفتر سوم ثبت خالصجات، قبالجات و نوشتجات موجود در صندوقخانۀ اندرون سلطنتی در سال 1290 ق را در بر دارد و در آن مبلغ خرید املاک و صاحبان اولیۀ آن تماماً قید شده است.