دیرینهشناسی دانش
فوکو از جمله اندیشمندانی است که «هابرماس» آنها را محافظهکاران جوان مینامد. برخی این گروه را منادی آموزة تاریخ ساکن و بیمحرک میدانند؛ ولی گروه دیگری هم از دیدگاههای فوکو برای مقاومت در برابر مدرنیته و نوسازی بر اساس عقلگرایی و دموکراسی و اومانیسی، بهره بردهاند. کتاب حاضر دربارة دیرینهشناسی دانش است و بحث عمدة آن بر سر چیستی دانش است. دیرینهشناسی با تاریخ اندیشهها نقاط مشترک بسیاری دارد، اما بین آنها تفاوتهایی هم وجود دارد. دیرینهشناسی در پی کشف لحظهای است که گفتمانها در آن شکل گرفته یا به صورت کنونی درآمده است. این کتاب را به نوعی، ادامة روششناختی برخی طرحهای ناتمام فوکو در کتابهای قبلیاش میدانند که هدف آن پرده برداشتن از اصول و پیامدهای دگرگونیهایی است که در عرصة معرفت تاریخی رخ میدهند. در این کتاب فوکو با خارج کردن سوژة خودبنیاد از مرکز صحنة تاریخ، تفکر و دانش را به صورت مجموعهای از گسستها، جابهجاییها و دگرگونیها میداند. در کتاب دیرینهشناسی دانش به روشنی نفوذ ساختارگرایی دیده میشود که بعدها در کارهای بعدی او رها شد. از جمله عنوانهای مطالب کتاب میتوان به سامانمندیهای گفتمانی، گزاره و آرشیو آن، و توصیف دیرینهشناسی اشاره کرد.