حدود شرعی آزادی
در تحقیق حاضر، تلاش شده است که بر مبنای فقه رایج، به اختصار، اصل «آزادی»، و اثبات و حدود شرعی آن بیان شود. «حدود شرعی آزادی»، گفتار و رفتاری است که مسلمانان در انجام یا ترک آنها، بنا بر فهم ما از شریعت، آزاد نیستند. از این دیدگاه، اصل آزادی در حوزة آزادیهای شخصی و فکری 31 حدّ و مرز دارد؛ 18 حدّ آن مربوط به آزادیهای شخصی است که 11 حدّ آن در قلمرو زندگی فردی و 7 حدّ آن در قلمرو زندگی جمعی است. آزادیهای فکری نیز 13 محدوده دارد که 5 محدودة آن در حوزة زندگی فردی، 6 محدوده در حوزة رفتار اجتماعی و 2 محدوده در حوزة رفتار سیاسی است.