تاویل و تفسیر نگارههای ایرانی - اسلامی بر پایه نجوم
ماهیها در ادبیات / نجوم در هنر / نجوم در ادبیات / ماهیها در هنر
این کتاب، کوششی در کاربست روشی در تفسیر و تأویل تصویر است. غالب پژوهشها در حوزه تحقیق در باب نمادها و نشانهها، با وجود اتخاذ رویکردها و روشهای متفاوت، میکوشند پیوند متن و تصویر - زبان و ایماژ - را نشان دهند. دو پژوهش این کتاب نیز در صددند نشان دهند که تصاویر تاریخی، اشکال و صوری صرف نیستند، بلکه اسنادیاند حامل و حاوی روح فرهنگ و تاریخ. این تصاویر متضمن وحدتی از کلام و تصویر یا صورت و معنا هستند و فقط با بهکارگیری منابع و مآخذی از حوزههای گوناگون دانش میتوان جایگاه و معنای آنها را در فرآیند درهمتنیده و پیچیدهی تاریخ و فرهنگ بهمنزلهی نمادهایی واجد معنا بازشناخت. در این فرآیند، ارتباط و استناد این نمادها هرچه بیشتر با شواهد و قراینی از حوزههای مختلف فرهنگ همراه باشد، هر شاهدی ما را قدمی به درک معنای آنها نزدیکتر خواهد کرد. کاربست رویکرد و روش علمی در تأویل و تفسیر دادههای تاریخی در دو پژوهش این کتاب نشان میدهد که معنای تصاویر از رهگذر اشراق و ادراکی بیواسطه و جز آن، خود را بر ما منکشف و آشکار نمیسازد و بهخودیخود نیز سخن نمیگوید. در این تصاویر، جلوهای از باورها، معرفت، علم و آیینهای گذشته مضمر و مستتر است که پرده برگرفتن از آنها در گرو بررسی دقیق یکایک اجزا و عناصر آنهاست. روشی که پژوهندگان این دو گفتار در تجزیهوتحلیل دادههای تاریخی آن اختیار کردهاند، روش «آیکوننگاری» و «آیکونشناسی» است که واضعان اصلی آن «واربورگ» و «پانوفسکی» بودهاند و شاید توضیحی موجز و مختصر در باب وجهتسمیه این روش تحلیلی - تفسیری بتواند اهمیت جایگاه آن را در تأویل تاریخ هنر، روشن و ضرورت گزینش چنین روشی را در تأویلنگارههای هنر ایرانی - اسلامی توجیه کند که شامل آیکوننگاری «دو ماهی» در هنر ایرانی - اسلامی و آیکوننگاری «زحل» و کارکردهای آن در عالم صغیر میباشد.