ملوک سیستان: بررسی اوضاع سیاسی، و اقتصادی و اجتماعی سیستان در فاصله سالهای 1148 - 393 ه ق / 1736 - 1003 م
بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی سرزمین سیستان از سقوط سلسلهی صفاریان تا ظهور نادرشاه افشار (1148-393 هـ ق) موضوع کتاب حاضر است. کتاب در چهار فصل به ترتیب به حکومتهای ملوک نصری و ملوک مهربانی در سیستان اختصاص یافته است. در فصل اول ظهور و سقوط ملوک نصری از زوال صفاریان تا هجوم مغولان و در فصل دوم حکمرانی ملوک مهربانی در عهد مغولان تبیین میگردد. اوضاع سیستان تحت حکومت ملوک مهربانی در عهد تیموریان و ترکمانان و همچنین صفویان موضوع دیگر فصلهای کتاب است. نویسنده کثرت قیامهای مردم سیستان علیه بیگانگان را نشاندهندهی تمایل شدید آنان به حکومت محلی میداند. به باور نویسنده، این تمایل را عواملی چون فشارهای مالی و ظلم و ستم ماموران حکومتی قدرتهای حاکم بر سیستان تقویت مینمود. صرف نظر از عوامل مذکور، نویسنده به تاثیر موقعیت سوق الجیشی آن ناحیه و وجود سرحد در جنوب و گرمسیر در مشرق سیستان در ظهور و دوام ملوک آن دیار اشاره میکند. نویسنده آنچه را که عموما موجب احیای آبادانی و قدرت ملوک در سیستان میگردید سختکوشی مردم و انطباق ملوک با شرایط جدید میداند. گویا در میان حملات اقوام متعدد، تاثیرات اجتماعی تهاجمات فرسایشی ازبکان از همه شدیدتر بوده است که در اثر ناامنی آن زمان عده زیادی از اهالی سیستان به شبهقاره هند مهاجرت میکنند. اختلافات داخلی میان مدعیان مختلف کسب قدرت سیاسی نیز از عوامل مهمی است که نویسنده آن را در دخالت و تسلط بیگانگان در سیستان موثر میداند.