از هگل تا نیچه: انقلاب در اندیشهی سدهی نوزدهم
فلسفه جدید - قرن 19م. / جامعهشناسی / تفکر دینی - قرن 19 م. / هگل، گئورگویلهلمفریدریش، 1770 - 1831 م.
هگل و نیچه دو قلهای شمرده میشوند که مسیر تاریخ اندیشه در آلمان سدۀ نوزدهم بین آنها کشیده شده است. اما چون معمولا آثار هگل را اوج درخشان نظامهای ایدهآلیستی تلقی میکنند و سنجشهای دلبخواه آثار نیچه را برای استفادههای فرصتطلبانه برمیگزینند، احتیاط در باب هریک از آنها لازم بوده است. اگر تنها نفوذ نیچه و آثار هگل را معیار قرار دهیم، به نظر میرسد هگل از ما خیلی دور و نیچه به ما خیلی نزدیک است. در واقع، اگرچه هگل، به واسطۀ شاگردانش، تاثیری بر حیات ذهنی و سیاسی گذاشته که به دشواری میتوان آن را نادیده گرفت، تاثیرات بیشمار نیچه از سال 1890 به بعد، تنها در زمان ما به زایش ایدئولوژی آلمانی انجامیده است. نیچهایهای دیروز با هگلیهای دهۀ 1840 مطابقت دارند. در مقابل انجمن دانشگاهی نظام هگل توسط هگلپژوهان، و پیچ و تاب دادن عامیانه به نوشتههای نیچه توسط ستایشگرانش، نگارنده در کتاب حاضر میکوشد با بازنویسی تاریخ فلسفی سدۀ نوزدهم در افق زمان حال، به عصری جان بخشد که با هگل آغاز میشود و با نیچه پایان مییابد. وی درکتاب، پس از بررسی آراء و افکار هگل، این موضوع را مورد بحث قرار میدهد که شاگردان هگل به ویژه مارکس و کییرکگور، چگونه اندیشههای استاد را تفسیر ـ یا بازتفسیر ـ کردند. آنگاه به ارزیابی عمیق فیلسوفان برجستهای چون فویرباخ، اشتیرنر و شلینگ تا نیچه میپردازد. مباحث مطرح در کتاب مشتمل است بر: تاریخ اندیشه در آلمان سدۀ نوزدهم و خاستگاه تکامل ذهنی زمانه در فلسفۀ تاریخ روح هگل؛ و مطالعاتی در تاریخ جهان بورژوایی ـ مسیحی که مسائلی چون جامعۀ بورژوایی، کار، آموزش، انسان و مسیحیت را دربرگرفته است.