تاریخ هیجده ساله آذربایجان: بازمانده تاریخ مشروطه ایران
آذربایجان - تاریخ / ایران - تاریخ - انقلاب مشروطه، 1324 - 1327ق.
تاریخ هجدهسالهی آذربایجان، تالیف سید احمد کسروی روایت تاریخی مستند از حوادث و رویدادهای بعد از انقلاب مشروطیت ایران ـ در 1285 هـ . ق از آغاز قیام رهاییبخش تبریز به رهبری ستارخان و باقرخان و دیگر مجاهدین آذری و گیلانی و بختیاری در برابر استبداد صغیر محمدعلی شاه، و ذکر این وقایع و مبارزات و رشادتها به تفصیل و کسب مجدد آزادی و فتح تهران تا فرجام قیام نافرجام شیخ محمد خیابانی میباشد. این کتاب، در واقع ذیل و دنبالهی کتاب "تاریخ مشروطه"ی کسروی است. در کتاب حاضر کسروی با محور قرار دادن حوادث آذربایجان، سیر تاریخی هجده سالهی مشروطه را گزارش کرده است. او که نگاهی طرفدارانه به مشروطیت و تغییر نظام سیاسی با شیوههای انقلابی دارد، در این کتاب بنا دارد، به عنوان نمایندهی رو به رشد طبقهی متوسط ایران از حوادث تاریخی سخن بگوید و از این زمینهی تاریخی نیز ضروریات و مقتضیات اجتماعی برای تغییر اندیشهها و مغزها و خردها وتغییرات مناسبات اجتماعی، کمال استفاده را ببرد. کسروی علاوه بر روایت مستند تاریخی، در همهجای کتاب به قضاوت تاریخی پرداخته و نظرات صریح و جانبدارانهی خود را ابراز کرده است. مولف علاوه بر این که خود در متن قضایا و حوادث مشروطه در آذربایجان حضور داشته، در نگارش تاریخ خود از شواهد عینی دیگر رهبران قیامها و دستاندرکاران وقایع، مطالب فراوانی به همراه یادداشتهای خصوصی دست اول، گزارشها، اعلامیهها، تلگرافات رسمی داخلی و خارجی و نیز از روزنامهها نقل کرده است.