خاطرات اردشیر خاضع
خاضع، اردشیر، - - خاطرات / خودسرگذشتنامههای داستانی فارسی / زردشتیان - ایران - خاطرات
این کتاب، خودسرگذشتنامهای از «اردشیر خدارحم مرزبان بنشاهی» است. اردشیر خدارحم مرزبان، با تخلص شعری «خاضع» در حدود سال 1280خورشیدی در روستای «الهآبادِ» رستاق در نزدیکی شهر یزد زاده شد. پس از پایان تحصیلات ابتدایی در دبستان گودرزی، بهکار کشاورزی پرداخت. چون طبعی روان داشت، استاد «بمان»، آموزگار دبستان، او را به سرودن شعر تشویق کرد و تخلص«خاضع» به او داد. «خاضع» در سال 1306خورشیدی برای نخستین بار به هندوستان رفت و در بمبئی بهکار مشغول شد و جلد اول دیوان خود را در همان شهر چاپ و منتشر ساخت. او در سال 1310خورشیدی، کتابفروشی و انتشارات خاضع را در شهر بمبئی بنیاد نهاد و به انتشار و پخش کتابها و نشریههای فارسیزبان در هند پرداخت و نمایندگی بسیاری از مجلههای فارسی در هند را برعهده گرفت. او در شناساندن فرهنگ و ادب ایران به مردم هند کوششی بسزا کرد و چندین کتاب دینی، ادبی و... را به فارسی در آنجا منتشر ساخت. در سال 1314خورشیدی، ساختمان دبستان دخترانهای را پایهریزی کرد و برای ساخت آن و تهیه هزینه آموزگاران به جمعآوری خیرات پرداخت، ولی چون کافی نبود از اینرو به نزد روانشاد «شاهپور فریدون الهآبادی»، ساکن کلکته رفت و او تمام مخارج دبستان را برعهده گرفت و دبستان در سال 1316خورشیدی، آماده پذیرش نوآموزان شد. از آثار او میتوان به «دیوان خاضع» که با مقدمه «دکتر فرهاد آبادانی» در هند منتشر شد؛ «یزدگردنامه منظوم»؛ «رباعیات خاضع»؛ «تاریخچه الهآباد رستاق»؛ «اشک مادر و نامه گذشتگان»؛ و «تذکره سخنوران یزد» که با پیشگفتار استاد «سعید نفیسی» و دیباچه «دکتر محمد دبیرسیاقی» در بمبئی به چاپ رسیده است، اشاره کرد.