از چشم غربی
داستانهای انگلیسی - قرن 20م.
این رمان تاریخی، تلاشی است برای به دست دادن روانشناسی جامعهی روسیه. در آغاز داستان، قتل وزیر کشور روسیه با نام آقای "پ" اتفاق میافتد. او که د راه خدمت به سلطنت، با کوششی خستگی ناپذیر، بسیاری از افراد را به زندان، تبعید و یا به پای چوبه دار میفرستاده سرانجام هنگامی که سوار بر سورتمهای بوده، بر اثر انفجار بمب کشته میشود. بعدها در گفت و گویی که بین "رازموف" و "ویکتورهالوین"- از دانشجوسان همکلای در رشتهی فلسفه- صورت میگیرد، هالدین خود را قاتل آقای "پ" معرفی میکند. او خطاب به دوستش میگوید که "لو مردخطرناکی بود با عزمی جزم. اگر کارش سه سال دیگر ادامه مییافت، بردگی ما به مدت پنجاه سال دیگر تمدید میشد. سپس ... نویسنده درباره این اثر میگوید: سهمناکترین اندیشه ین است که همهی این مردم، محصول شرایط استثنایی نیستند. بلکه محصول شرایط عمومیاند- متشکل از عادیت مکان و زمان و نژاد آنها. سبعیت و بلاهت حکومتی خودکامه که همهی موازین قانون را رد میکند و در واقع پایهی کار خود را بر هرج و مرج کامل اخلاقی میگذارد- واکنشی سبعانهتر و احمقانهتر از انقلابیگری کلا آرمان گرایانهای برنمیانگیزد که تباه سازی را در نخستین وسیلهی در استرس میجوید."