انقراض سلسله صفویه
ایران - تاریخ - صفویان، 907 - 1148ق. / ایران - تاریخ - حکومت افغانان، 1135 - 1142ق.
در تحقیق حاضر، دکتر لارنس لاکهارت علل اضمحلال و سقوط سلسله صفویه را بررسی نموده همچنین حوادث و روندی که منتج به انقراض این سلسله شد، پی میگیرد .وی نخست درباره مساحت، مرزها، ایالات، جمعیت و نوع حکومت ایران در زمان صفویه مطالبی مینویسد و سپس اوضاع داخلی ایران و روابط آن را با ترکیه عثمانی، روسیه و هندوستان شرح میدهد ;ضمن آن که موضوع احیای آیین تشیع و تاثیر آن در اقلیتهای مذهبی را به پیش میکشد .مطالب بعدی کتاب درباره شورش غلجاییها و میرویس، و حمله محمود و محاصره اصفهان است که در پی آن، موضوع حملات پطر کبیر و ترکیه عثمانی به ایران مطرح میگردد ;همچنین قضیه تقسیم کشور میان آن دو دولت، به تفصیل بیان میشود .مولف در مورد روی کارآمدن نادر و شکست اشرف افغان و اقدامات طهماسب نیز اشاراتی دارد و در خاتمه روابط فرانسه با ایران را بررسی میکند .مباحث کتاب درسی و هفت فصل با این مطالب و عناوین تدوین شده است1 :ـ ایران در اواخر دوره صفویه، 2ـ علل انحطاط سلسله صفویه، 3ـ جلوس شاه سلطان حسین بر تخت سلطنت و اخلاق او، 4ـ اوضاع داخلی ایران از 1694تا 1709، 5ـ روابط خارجی ایران از آغاز سلطنت شاه سلطان حسین، 6ـ احیای آیین تشیع و تاثیر آن در اقلیتهای مذهبی، 7ـ شورش قبیله غلجایی، 8ـ شورش قبیله ابدالی، 9ـ ماموریت ولینسکی و معاهده روس و ایران (1717)، 10ـ نخستین حمله محمود قندهاری، 11ـ آغاز طوفان، 12ـ دومین حمله محمود و پیروزی او در جنگ گلناباد، 13ـ محاصره اصفهان، 14ـ کنارهگیری شاه سلطان حسین و به تخت نشستن محمود، 15ـ حمله پطر کبیر به ایران، 16ـ سلطنت محمود، 17ـ تقسیم ایران میان ترکیه و روسیه، 18ـ ادامه عملیات روسها در شمال ایران، 19ـ حمله ترکان عثمانی به ایران، 20ـ اوایل سلطنت اشرف و کشمکش او با طهماسب، 21ـ جنگ اشرف با ترکیه و روسیه، 22ـ وضع مردم ایران در زمان سلطنت اشرف، 23ـ تغییر اوضاع، 24ـ اختلاف طهماسب و نادر، 25ـ جنگ با افغانهای ابدالی، 26ـ بازگشت سلطنت سلسله صفوی، 27ـ روابط طهماسب با ترکیه و روسیه از 1725تا 1730، 28ـ سیاست روسیه و ترکیه درباره ایران از 1725تا 1730، 29ـ روابط اولیه کمپانی انگلیسی هند شرقی و کمپانی هلند هند شرقی با ایران، 30ـ مراکز کمپانی انگلیسی هند شرقی در گمبرون و اصفهان، 31ـ فعالیتهای کمپانی انگلیسی هند شرقی و کمپانی هلند هند شرقی از 1694تا 1722، 32ـ اوضاع دو کمپانی انگلیسی و هلندی هنگام محاصره اصفهان، 33ـ تجارب دو کمپانی انگلیسی و هلندی در دوره تسلط افغانها، 34ـ روابط فرانسه با ایران از آغاز تا 1706، 35ـ ماموریت فابرو میشل و عهدنامه 1708میان فرانسه و ایران، 36ـ روابط فرانسه و ایران از 1708تا 1715، 37ـ روابط فرانسه و ایران از 1716تا .1730کتاب همچنین از ضمایمی، با این مطالب، برخوردار است :شجرهنامه سلسله صفویه، شجرهنامه فرمانروایان غلجایی، وختانگ کارتیلی و اعقاب او، شهر اصفهان در ربع اول قرن هجدهم، هنر و ادبیات در اواخر عهد صفوی، و یادداشتهای نویسنده .صفحات پایانی به فهرست منابع و فهرست اعلام اختصاص یافته است .لازم به توضیح است که کتاب حاضر نخستین بار در سال 1344انتشار یافت ;سپس در سال 1368ترجمه دیگری از این کتاب (ترجمه مصطفی قلی عماد) توسط انتشارات مروارید صورت گرفت و اینک چاپ دوم ترجمه "اسماعیل دولتشاهی "منتشر میشود .