حمزه آذرک و هرونالرشید عباسی (در آئینه دو نامه)
سیستان - جنبشها و قیامها / حمزه خارجی، حمزه بن عبدالله، قرن 3 ق. / سیستان - تاریخ - قرن 13ق.
حمزة آذرک مشهور به حمزه بن عبدالله از روسای خوارج در سیستان در قرن دوم هجری قمری است. وی در دورة خلافت هارونالرشید وقتی که علی ابن عیسی حکومت خراسان را داشت، در دنبال یک امر به معروف بر عامل سیستان خروج کرد. پس از مدتی خوارج سیستان دور او جمع شدند و کارش بالا گرفت. خلیفه به منظور تهدید برای حمزه آذرک نامهای نوشت، اما قبل از هر اقدامی در طوس وفات یافت. حمزه نیز به سمت شرق گریخت و مدتی به جهاد پرداخت. کتاب حاضر، که پایاننامة مولف میباشد به قیام حمزة آذرک و ترجمة دو نام رد و بدل شده میان حمزه و هارونالرشید اختصاص دارد. به اعتقاد مولف: «جنبش حمزة آذرک، جنبشی ایرانی و به وسیلة ایرانیان در ایران با جهانبینی دینی و اجتماعی و دستگاه اداری و سیاسی درخور توجه بود که از آبشخور فرهنگ دیرینة ایران مایه میگرفت».