سفرنامه آدام الئاریوس: ایران عصر صفوی از نگاه یک آلمانی
مجموعهی حاضر، دربرگیرندهی بخشی از سفرنامهی "آدام اولئاریوس" ـ مشاور و منشی هیات اعزامی آلمان به ایران در عهد صفوی ـ در خصوص سفر به ایران است. اقامت وی در ایران حدود یک سال و نیم به طول انجامید و او در این مدت آنچه را که دیده و شنیده بود به رشتهی تحریر درآورد. او اوضاع اجتماعی، آداب و رسوم، و سنتهای ایرانی در آن دوران را دقیقا بررسی کرده و شرح داده است. مثلا و اسم تدفین مردگان، یا پرورش کرم ابریشم را با دقت توضیح میدهد. بیان او در شرح ساختمانهای معروف و حتی خانههای افراد معمولی با موشکافی همراه است. توصیف وی از بعقهی شیخ صفیالدین اردبیلی بسیار جامع است. وی، خوی و صفات پسندیدهی ایرانی را با شهامت میستاید و از آنچه که به نظرش زشت جلوه میکند، به شدت انتقاد میکند. "آدام اولئاریوس"، نکات مربوط به دانشهای آن زمان را از آثار سفرنامهنویسان پیش از خود ـ که دربارهی همان مناطق و سرزمینها نوشته بودهاند ـ استنساخ و در گزارش سفر خویش وارد کرده است و آنها را با مشاهدات و تجارب شخصیاش مقایسه و ارزیابی کرده، بنابراین برخی را پذیرفته و برخی را مردود شناخته است. گفتنی است او در خصوص تشکیلات اداری نیز مطالبی آورده اما جامع نیست.