بلشویکها و نهضت جنگل
در اثر حاضر با تکیه بر اسناد محرمانه اتحاد جماهیر شوروی که پس از فروپاشی آن در دسترس قرار گرفته علل و انگیزهها و پیامدهای مداخله ارتش سرخ در گیلان، اشغال بندرانزلی و مداخله سیاسی و نظامی بلشویکها در نهضت جنگل ـ در سال 1299 ه.ش/ 1920م ـ بررسی و تجزیه و تحلیل شده است .در مقدمه مترجم، ارزشها و نکات مهم تاریخی اسناد کتاب چنین ذکر شده است" :این اسناد نشان میدهند که مداخله ارتش سرخ و کمونیستها در گیلان بخشی از یک سناریوی گسترده برای گسترش سلطه شوروی بر تمامی ایران، نیز در سایر مناطق اطراف اتحاد جماهیر شوروی، یعنی آسیای میانه، افغانستان، هند، عثمانی و اروپای شرقی با استفاده از اوضاع نابسامان، بیثبات و هرج و مرج گونه ناشی از پایان جنگ جهانی اول بوده است . از نکات مهم دیگر اسناد کتاب عبارتاند از :آگاهی از وجود اختلاف بر سر خط مشی و برنامه سیاسی میان نخبگان گوناگون کمونیست در مسکو و نیز در قفقاز و همچنین اختلاف نظرهای میان این دو بر سر تحولات گیلان به طور خاص و ایران به طور عام، تشدید اختلاف نظرها بر سر نحوه مداخله کمونیستهای روسی و قفقازی در نهضت جنگل که منجر به قرارداد 1921ایران و شوروی و آغاز عملیات کمونیستهای روسی ـ قفقازی به رهبری احسانالله خان برای فتح تهران گردید ;وجود اختلاف در درون حزب کمونیست ایران میان جناحهای سلطانزاده و حیدرخان عمواوغلی و نقش استالین در حمایت از یکی در برابر دیگری، چگونگی کودتای احسانالله خان علیه کوچک خان، برنامه حزب کمونیست شوروی برای تبدیل ترکیه جدید به یک قلمرو تحت سلطه کمونیستها، و بالاخره وسوسه کوتاه مدت لنین برای تبدیل خراسان به یک جمهوری شوروی با استفاده از قیام کلنل محمدتقی خان پسیان ."کتاب از 9بخش با این عناوین تشکیل شده است1 :ـ تسریع انقلاب جهانی، 2ـ به سوی ایجاد جبهه آسیایی انقلاب جهانی، 3ـ عملیات انزلی و وظایف آن، 4ـ در راه نابودی کوچک خان، 5ـ شکست اولین پیشروی نظامی به سوی تهران، 6ـ واکنش مسکو به شکستهای گیلان :طرح کاراخان، 7ـ تخلیه ارتش سرخ از ایران و شکست دومین پیشروی نظامی به سوی تهران، 8ـ امیدهای تازه، 9ـ نتیجهگیری .