هندوستان (در عهد ناصری و مظفری)
هند یا "بهارات" از جمله کشورهای پرجاذبهای است که توجه مردم جهان، به ویژه ایرانیان را به خود جلب کرده است؛ هرچند که مردم آن شبهقاره اعم از هندو و مسلمان، همه از نژاد قدیم آریایی هستند و با ایرانیان از یک ریشۀ کهن انشعاب یافتهاند. ایرانیان سالیان متمادی در مدیریت این کشور در کنار سلاطین و حکمرانان هند نقش به سزایی داشتهاند. ارتباط فرهنگی و علایق تاریخی ایران و هند، هرچند به دهها سال پیش از ظهور غزنویان بازمیگردد، لیکن شکوفایی زبان فارسی از دورۀ غزنویان آغاز شد و در عهد شاهان گورگانی، خصوصا زمان حکومت همایون و اکبر، به نقطۀ اوج خود رسید. شرایط حضور و پذیرایی و مهاجرت دهها شاعر، خطاط، فیلسوف، نقاش، موسیقیدان و معمار ایرانی چنان مساعد بود که تمامی فرهنگ ایرانی از شعر و هنر و ادب تا تالیف و ترجمه: در هند نیز بسیار پیشرفت کرد. آثاری چون تاجمحل، نمایندۀ این هنر ایرانی است. در قرون گذشته به خصوص در دورۀ قاجار، کتابهای بسیاری دربارۀ هند به چاپ رسیده است. در کتاب حاضر دو متن تالیف شده در عصر ناصری و مظفری دربارۀ هند به چاپ رسیده است. متن نخست، "نجوم هند" نام دارد و در آن میرزا محمدعلی خان انصاری (نصرت الدوله)، نایب اول جنرال کنسولگری هندوستان؛ در هنگام ماموریت خود در سال 1310 ق نوشته است. متن دوم با عنوان "جغرافیا یا سفرنامۀ هند" را نیز نصیرالدین شیرازی متخلص به فرصت در سال 1322 ق. تالیف کرده است.