گذار از جهانبسته به کیهان بیکران
کیهانشناسی
الکساندر کویره یکی از برتر تاریخنگاران علم در سدۀ بیستم است، بیشک درک همدلانۀ او از اندیشۀ پیشینیان، توانمندی بیمانندش در راه جستن به جهان فکری افرادی چون یاکوب بومه، نیوتن و دکارت و آنگاه، به نقش کشیدن جهان بدانسان که در چشم آنها جلوه میکرده است، الگوی درخوری برای تاریخنگاران پس از وی فراهم آورده است. آغاز شیوۀ هرمنوتیکی در تاریخنگاری علم نیز به او نسبت داده شده است. کویره در تاریخنگاری درونی علم به محتوای اندیشگی علم میاندیشد و بر این نکته دست میگذارد که هر نظریۀ علمی بر بستری از پیشفرضهای مابعدالطبیعی تکیه زده است. برای کویره، دانش نوین آنچنان که در کار کپرنیک، کپلر و نیوتن بیان شده است، وامدار کشف یک روش علمی نوین نیست، بلکه وامدار داد و ستد آدمیانی است که دستاندرکار ساماندهی دانش بودهاند و نگاهی تازه به مابعدالطبیعه است که راه را بر دانش و اندیشۀ مدرن هموار ساخته است. وی بر آن است که بیمدد مابعدالطبیعۀ افلاطونی یا نوافلاطونی علم نوین ممکن نمیباشد. کویره در کتاب حاضر اشارهای به جنبۀ امکانی و نه ضروری، داد و ستد علم و مابعدالطبیعه دارد. در نظر وی، در فرجام سیر از جهان بسته به کیهان بیکران، این مابعدالطبیعۀ دکارتی بود که با علم نیوتنی پیوند خویشاوندی بست و مابعدالطبیعۀ خداباور نیوتن را، که در پشتگاه فلسفی علم نیوتنی خانه کرده بود، به خوابگاه فراموشی روانه ساخت. در این کتاب همچنین تاریخچۀ کیهانشناسی با نگاهی به آرای دانشمندانی چون کپلر، نیوتن، دکارت، لایب نیتس و... بیان شده است.