ایران در زمان ساسانیان : تاریخ ایران ساسانی تا حمله عرب و وضع دولت و ملت در زمان ساسانیان
تمدن ایرانی / ایران - تاریخ - ساسانیان، 226 - 651م. / ایران - اوضاع اجتماعی - پیش از اسلام / ایران - تمدن - پیش از اسلام
سلسلهی ساسانیان آخرین حکومت باستانی سرزمین ایران است که پس از پایان یافتن عمر این سلسله به دست اعراب مسلمان، عصر جدیدی در تاریخ ایران آغاز گردید. ساسانیان از پارس برخاسته بودند و خود را ادامهی هخامنشیان میدانستند. در این کتاب، جنبههای مختلف تاریخ و تمدن این دوره بررسی شده که یکی از اعصار برجستهی تمدن ایرانی است. نویسنده از تمام منابع موجود (نوشتاری و غیرنوشتاری) در عصر خویش سود برده و تاریخ ساسانیان را به تفصیل تحلیل کرده است. در بحث تمدنی، پرداختن به ادیان و مذاهب مختلف موجود در ایران در آن زمان چون دین زرتشتی، مسیحی، مانوی، مزدکی بیش از سایر جنبهها مورد نظر نویسنده بوده است. وی میکوشد تا وضع حکومت و ملت (مردم) را در ایران عصر ساسانی توصیف و مناسبات ساسانیان با همسایگان خویش در شرق و غرب و همچنین رقابت آنها با امپراتوری روم شرقی (بیزانس) در عرصههای مختلف را تحلیل کند. تشکیلات حکومتی و طبقات اجتماعی، تشکیلات مذهبی در جامعهی زرتشتی آن عصر و بررسی علتهایی که در سقوط ساسانیان نقش داشتند، از دیگر مسائلی است که در کتاب به آنها اشاره میشود. در بحث تمدنی، افزون بر مذهب، جنبههایی چون تجارت و پیشهوری، ارتش، تقسیمات داخلی دربار و صفات ویژهی دولت ساسانی، و تقسیمات ایالات و ادارهی آنها بررسی شدهاند. در پایان کتاب نیز دو ضمیمه آمده که به نگارش اوستا و فهرستی از صاحبمنصبان عالی کشور اختصاص دارد.