تئاتر ایران در گذر زمان - 2: 1357 - 1342
نمایش - ایران - تاریخ - قرن 14 / نمایش - ایران - تهیهکنندگان و کارگردانان / نمایشنامه فارسی - قرن 14 - تاریخ و نقد / تماشاخانهها - ایران / نمایشنامه تلویزیونی - ایران - راهنماها
در سال 1292 ش گروهی از رجال و شخصیتهای بنام ایران، تئاتر ملی را تشکیل دادند و در طبقۀ فوقانی مطبعۀ فاروس (خیابان لالهزار) فعالیت هنری خود را آغاز کردند. اعضای این گروه بیشتر کارمندان وزارت امور خارجه و سایر وزارتخانهها بودند. آنها برای آن که بتوانند هدف خود را عملی و نمایشهایی را تنظیم کنند از سید علی نصر نیز دعوت به عمل آوردند. اولین نمایش گروه مزبور اجرای نمایشنامۀ "وهم" نوشتۀ "عیسی بهرامی" بود که در حضور "ظهیرالدوله"، حاکم تهران، اجرا شد. در سال 1300 ش کلوپ "ایران جوان" به همت جوانهای تحصیلکرده و اروپا دیدهای چون دکتر سیاسی، ذبیح بهروز، تیمورتاش و مشرفالدوله نفیسی تاسیس شد. در سال 1302 ش علی نقی وزیری به ایران آمد و کلوپ موزیکال را تاسیس کرد و ضمن فعالیتهای موسیقی در زمینۀ تئاتر نیز فعالیت داشت. در سال 1304، وزارت "معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه" امتیاز تشکیل گروه "کمدی ایران" را به نام سیدعلی نصر صادر کرد. این روند ادامه پیدا کرد و در عرصۀ تئاتر، هنرمندان بسیاری خوش درخشیدند. روند سریع رشد تئاتر از سال 1333 به بعد، به خاطر شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در تهران، تئاتر پیشگامان را به تشکل گروه فراخواند و از این زمان به بعد گروههای تئاتری بسیاری ایجاد شد، از جمله گروه هنر ملی، گروه زمان، گروه تئاتری پازاگارد و... در این گروهها هنرمندانی چون پری صابری، حمید سمندریان و... حضور داشتند. در اواخر دهۀ 1320، ضرورت آموزش تئاتر به طور جدی در کشور احساس شده بود که طی آن ماموریتی به دکتر مهدی فروغ مبنی بر تاسیس سازمانی به منظور اشاعۀ هنر تئاتر از طریق تربیت هنرمندان مستعد داده شد و سرانجام دانشکدۀ هنرهای دراماتیک در سال 1343 شمسی تاسیس شد و این شاخۀ هنری به صورت آکادمیک فعالیت خود را آغاز کرد. نگارنده در کتاب حاضر تاریخچۀ تئاتر تهران را بیان و سیر تحولات این شاخۀ هنری را به طور جدی از سال 1342 تا 1357 هـ . ق بررسی کرده است. در بخشی از کتاب فهرست نمایشهای اجرا شده در سالنها، تالارها و مکانهای نمایشی در تهران در طی سالهای مذکور بازگو شده است.