تاریخ اقتصادی و سیاسی خلیج فارس در عصر افشاریه و زندیه
خلیج فارس - تاریخ
بازرگانی به علل گوناگون همواره یکی از وجوه و ویژگیهای اساسی و بنیادین جامعۀ ایران به شمار آمده است. یکی از علل، موقعیت جغرافیایی ایران است؛ واقع شدن ایران بر کرانۀ دو آبراه طبیعی، یکی در شمال و دیگری در جنوب، امکان طبیعی بسیار مناسبی را برای گسترش داد و ستد در طول تاریخ ایران فراهم نموده است. این موضوع در دوران پیش و پس از اسلام، نقش محوری در اقتصاد و نیز بازرگانی ایفا نموده است. در کتاب حاضر تجارت ایران در خلیج فارس در دوران افشاریه (عمدتاً نادرشاه) و زندیه بررسی شده است. اهمیت دوران اقتدار و پادشاهی نادرشاه از یک سو و جایگاه مهم دوران حکومت کریمخان زند از سوی دیگر تنها در دستاوردها و اقدامات سیاسی یا نظامی آنان خلاصه نمیشود، بلکه اهمیت ویژۀ این دوران در آن است که نه تنها جامعۀ ایرانی بلکه منطقۀ خلیج فارس و نیز خاومیانه در حالت گذر و انتقال قرار داشتند. این شرایط گذر و انتقال در ایران و مناطق پیرامون آن و از جمله خلیج فارس در وضعیتی رخ میداد که تحولات جهانی هم به سرعت در حال گسترش بود. این دوران که فراز و نشیبهای تاریخ ایران و خلیج فارس در قرن 18م/ 12 ق را شامل میشود، عصری است که در اوایل آن در روسیۀ تزاری، پطرکبیر ظهور میکند، هلند از صحنۀ اقتصاد جهانی خارج میشود، انگلستان یکه تاز عرصۀ استعمار میگردد و در اواخر آن در فرانسه، انقلاب کبیر به وقوع میپیوندد و معادلات جهانی در روندی که از لحاظ اقتصادی و اجتماعی، گفتمان سرمایهداری و تجارت بر آن حاکم است، به سرعت در مسیر تکامل و تحول قرار میگیرد.