سبد سفارش شما خالی است!

هنرهای مرتبط با معماری که امروزه به همۀ آن‌ها تزیینات گفته می‌شود و نقش بسیار مهم و سهم بسزایی در هویت‌بخشی معماری ایرانی دارند. این که این تزیینات چه هستند، چه نقشی دارند، و نسبت آن‌ها با معماری چیست از جمله سوالات مهم و مطرح در این زمینه است. اصولا دو دیدگاه کلی در این زمینه وجود دارد: یکی مبتنی بر عملکرد ظاهری (مادی) و دیگری مبتنی بر عملکرد معنایی و محتوایی. آن‌ها که نگاه شکل گرایانه (فرمالیستی) به تزیینات دارند معتقدند که تزیینات صرفا پوشش ظاهری و فاقد هرگونه معنا و مفهوم دینی یا قومی و فرهنگی است. در مقابل این دیدگاه کسانی چون بورکهارت معتقدند "این نقوش ماهیتی غیرتاریخی، عرفانی، و متفکرانه دارند و بازنمود وحدت در کثرت و کثرت در وحدت‌اند". تزیینات در معماری اسلامی ایران دو جنبۀ عمده دارند: یکی جنبۀ پوشاندن سطوح ناصاف و خشن با مصالح مناسب و مستحکم، و دیگری جنبۀ زیبایی‌شناسانه و محتوایی نقوش تزیینی. به زعم نگارنده، تزیینات صورت‌های نمادینی از هنر اسلامی بوده، علاوه بر جنبه‌های مختلف علمی و کاربردی در پی تجلی حقیقت ازلی و منعکس‌کنندۀ فرهنگ و هنر ایرانی در قالب رنگ‌ها، نقش‌ها، و حجم‌های هندسی در فضاهای معماری‌اند. برای درک زیبایی‌شناختی این نقوش باید به رمزهای تصویری و نمادهای فرهنگ اسلامی واقف بود. به هر ترتیب، "تزیین در هنر اسلامی، بیان فضای قدسی است" و همواره هنرمندان ایرانی کوشیده‌اند تا ماده را به سوی ساحت معنا سوق دهند زیرا اساسا "هنر در بینش اسلامی شرافت بخشیدن به ماده است". اثر حاضر، دومین مجلد از طرح‌های پژوهشی ملی "تاریخ هنر ایران در دورۀ اسلامی" است که با تکیه بر کاشی‌کاری گچ‌بری در دو بخش تحولات تاریخی، تصویری و محتوایی نقوش تزیینی و بخش انواع تزیینات در معماری اسلامی ایران در هفت فصل تنظیم شده است. در این فصل‌ها سعی بر آن بوده است تا به تحولات تاریخی، عملکردی و تاحدودی جنبه‌های زیباشناسانۀ آن اشاره شود.