این آتش نهفته: تاثیر مهرپرستی بر حافظ شیرازی
ایرانیان گروهی از آریاییها هستند که پس از مهاجرت به بخشهای بلند سرزمینهای واقع در جنوب دریای مازندران، این سرزمینها را ایران (به معنای سرزمین آریاییها) نام نهادند. پیش از مهاجرت، اقوام آریایی هند و ایرانی به سه طبقه تقسیم شده بودند: روحانیون؛ جنگجویان؛ و کشاورزان. این طبقهبندی اجتماعی در پرستش مذهبی نیز رعایت میشده است؛ یعنی هریک از طبقات اجتماعی، خدایان ویژهی خود را داشتهاند. یکی از این خدایان، "مهر" نام دارد. مهر را در قدیمترین "دستنوشتههای ایران باستان یعنی اوستا، و در هندوستان در ودا مییابیم. در اوستا، سرود بلندی به نام "مهریشت" وجود دارد که در ستایش این ایزد سروده شده است. در مهریشت این خدا همچون کسی که آفریدهی اهورامزدا است نمایانده میشود، در حالی که این بیان تصور زرتشت است از هستی او، اما در تفکر اصلی و کهن، بیهیچ تردیدی برترین خدا شناخته میشده است. بیشک یکی از جالبترین و عمیقترین مباحث فرهنگ ایران باستان، مهر (میترا) است که در شخصیت وی، مفاهیم اخلاقی و معنوی درهم آمیخته و ترکیبی غنی و پرارج از کهنه و نو فراهم آمده است. آیین مهر دارای ریشهای ایرانی است. از آنجا که این آیین، آیینی رازآمیز بوده، هیچ قانون مدونی از آن برجای نمانده است. پیروان این دین نیز از گفتن اسرار خویش به بیگانگان پرهیز میکردند. که این امر باعث نداشتن آگاهی دقیق و درست ما از باورهای مهردینان شده است. کتاب حاضر کوششی است در راستای معرفی آیین مهر که نگارنده طی آن این اهداف را در نظر داشته است: شناخت مهر (میترا)؛ شناخت مهر و سرچشمههای آیین مهر؛ آشنایی با دو کتاب دینی بزرگ ایرانیان و هندیان یعنی اوستا و ودا؛ شناخت چگونگی گسترش آیین مهر در غرب؛ آشنایی با تاثیر مهرپرستی بر دینهای دیگر؛ آگاهی از تاثیر مهر در عرفان و تصوف ایران اسلامی؛ و آگاهی از تاثیر و بازتاب آیین مهر در ادبیات ایرانی به خصوص شعر حافظ.