ابراهیم بن هاشم؛ بازخوانی فرایند انتقال حدیث کوفه به قم، گمانههای وثاقت
محدثان شیعه - عراق - کوفه - نقد و تفسیر / قمی، ابراهیمبنهاشم، قرن 3ق.
میراث حدیثی شیعه که بهطور عمده در کوفه تولید شده بود، در قرن سوم به قم انتقال یافت. در این انتقال میراث، بزرگانی از مشایخ کوفه و قم نقش داشتهاند. بنابر نقل «نجاشی» و «شیخ طوسی»، «ابراهیم بن هاشم»، نخستین کسی است که میراث کوفه را در قم منتشر کرد، ولی براساس اطلاعات موجود در فهرست شیخ و نجاشی، میراث کوفه، پیش از ابراهیم بن هاشم بهواسطه کسان دیگری نیز به قم منتقل شده است. این کتاب با معرفی شخصیت علمی و فعالیتی که هر یک از مشایخ حدیث، در انتقال میراث کوفه داشتهاند، نشان داده است که ابراهیم بن هاشم اگرچه نخستین انتقالدهنده میراث کوفه به قم نیست، ولی میتواند بهعنوان نخستین نشردهنده میراث کوفه در قم معرفی شود و این ادعا از سوی اصحاب امامیه در بغداد، با سایر اطلاعات موجود در کتابهای فهرست، هماهنگ است.