سبد سفارش شما خالی است!

قرن 21ام را «عصر شبکه‌ای» خوانده‌اند. اما «فرگسن» در «برج و میدان» استدلال می‌کند که شبکه‌ها به‌هیچ‌وجه پدیده جدیدی نیستند. از چاپخانه‌دارها و مُبلغانی که اصلاحات دینی را موجب شدند گرفته تا فراماسون‌هایی که انقلاب امریکا را هدایت کردند، همانا شبکه‌سازان بودند که نظم و سامانِ دیرینه پاپ‌ها و پادشاهان را برهم زدند. عصر کنونی نه‌تنها نوظهور نیست، بلکه دومین عصر شبکه‌ای است و کامپیوترهای شخصی در آن، همان نقش دستگاه چاپ را دارند. اما کسانی که بی‌صبرانه منتظر آرمان‌شهری متشکل از «شهروندان اینترنتیِ» درهم‌تنیده‌اند شاید سرخُورده شوند، زیرا شبکه‌ها در معرض «خوشه‌بندی» و «شیوع» و حتی «قطع شدن» هستند و جدال‌های قرون شانزدهم و هفدهم هم‌اکنون در عصر «فیس‌بوک»، «دولت اسلامی» و «قلمرو ترامپ» نمونه‌های مشابه بس هراس‌انگیزی دارند.