شرح زندگانی من: تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه
ایران - تاریخ - قاجاریان، 1193 - 1344ق. / ایران - اوضاع اجتماعی - قرن 13ق. / مستوفی، عبدالله، 1329 - 1255 - خاطرات / ایران - اوضاع اجتماعی - قرن 14
خود ـ زندگینامهنویسی در ایران پدیدهای جدید است که تاریخ آن از حدود یک سده فراتر نمیرود. این پدیده نیز مانند بسیاری از موارد دیگر ـ همچون نمایشنامه و رمان در حوزهی هنر کلامی ـ رهاورد مدرنیتهی اروپایی بود. سفرنامهی ناصرالدین شاه و یادداشتهای روزانهی اعتمادالسلطنه از نمونههای اولیهی آن هستند و در میان آنچه که در دست است، "شرح زندگانی من" اثر "عبدالله مستوفی" نمونهی برجستهای به شمار میرود که شامل تاریخ اجتماعی و اداری دورهی قاجاریه است. نکتهی حائز اهمیت این که عبدالله مستوفی نه تنها از نظر حرفهی اصلی خود؛ یعنی مدیریت مالی، فردی دانشآموخته و مجرب بود، بلکه از نظر شخصیت فرهنگی ـ اجتماعی در بسیاری دیگر از حیطههای علم و ادب نیز از فرهیختگی و نخبگی بیمانندی بهره داشت و ترکیبی از سنت و مدرنیته را در خود گردآورده بود. وی همچنین ژانر زندگینامه را به خوبی میشناخته و از ویژگیهای کلامی و محتوایی آن آگاهی داشته است. نثر وی در کتابش، ساده، روان و پخته است. کتاب حاضر، جلد دوم از مجموعهی "شرح زندگانی من" است که از سلطنت احمدشاه قاجار تا انقراض سلطنت قاجاریه را دربرمیگیرد.