کتاب سیر اجمالی در فرهنگ اسلامی و کتاب نکات و اشارات
دربارهی دین و خداشناسی تا کنون عقاید گوناگونی از سوی صاحبان مکاتب مختلف، ابراز شده که خلاصهی گفتار و عقاید آنها به طور اجمال این است که اصولا در این زمان که بشر مراحل مختلفی را طی نموده و تکامل آن به مرحلهای رسیده که کرات را تسخیر مینماید، پایبند بودن به دین، بیفایده و امری زاید است، زیرا معتقد شدن به وجود خدا و دین، معلول جهل و نادانی بشر اولیه بوده که برای پارهای از حوادث جهان، علتهایی با افکار ناقص خویش تصور میکردند چون از شناخت علت واقعی آن حوادث، عاجز میماندند ناچار برای آن علتها یک علت ماوراءالطبیعی قایل میشدند. از طرفی دیگر تودهی مردم محروم که همیشه گرفتار بیعدالتی میشدند چون راه چارهای نمییافتند ناچار برای تسکین آلام درونی، به دین خدا پناه میبردند. دستهای دیگر نیز از این جهالت مردم، سوء استفاده کرده، دین را وسیلهای برای کسب امتیاز طبقاتی و حفظ منافع خویش قرار داده و از دین برای استثمار نمودن طبقات مظلوم و محروم استفاده میکردند. طرفداران اینگونه عقاید میگویند اگر همهی مردم، عالم شوند اختلاف طبقاتی ازمیان جامعه ریشهکن میگردد و مساوات کاملی برقرار خواهد شد، در نتیجه خود به خود دین از میان خواهد رفت. کتاب حاضر در بخش نخست حاوی پاسخ به شبهاتی است که در اصل وجود دین عموما و نسبت به دین اسلام و خاتمیت آن خصوصا ابراز شده است. در بخش دوم با عنوان رسالهی "نکات و اشارات" نیز جملات کوتاه و فشردهای با موضوعات عمیق فلسفی و عرفان و اخلاقی و اجتماعی فراهم آمده است.