سیمای انسان مختار در قرآن کریم: جبر و اختیار
از دیدگاه قرآن، انسان در افعال خویش مختار است. معنی اختیار این است که برای تصمیمگیری در انتخاب راه و نحوهی عمل، هیچگونه الزامی از هیچ مصدری حتی از مقام ربوبی برای وی نخواهد بود. به گونهای که صد در صد، خود برای صدور فعل اراده میکند. در مقابله همین آزادی و اختیار هم هست که انسان موجودی است مسئوول و افعال وی در معرض بررسی و قابل کیفر و پاداش است. منتهی انسان در چارچوب مشیت الهی و تقدیرات عالم تکوین، قادر به فعالیت است، نه به هر میزانی که خود بخواهد. در عین حال دو تکه در مسالهی اختیار و آزادی انسان وجود دارد که عبارتاند از این که اختیار انسان از طرف خدا به او عنایت شده است و از طرفی این اختیار محدود به امکانات است (یعنی از سویی مطلق و از سویی دیگر محدود است). نگارنده در این کتاب با استناد به قرآن و سنت به بررسی شبهات وارد در خصوص مختار یا عدم مختار بودن انسان دست زده است. بر این اساس در بخش نخست کتاب به مسالهی مشیت، اراده و تقدیرات الهی پرداخته شده و مسالهی بداء (احاطهی علم خداوند به همهی موجودات) به تفصیل به بحث گذاشته شده است. در بخش دوم، مسالهی هدایت و ضلالت و آزادی و اختیار انسان از دیدگاه قرآن کریم ارزیابی شده و دورانهای وجودی انسان در ارتباط با اختیار بررسی گردیده است. "اشکالات عقلی در زمینهی اختیار انسان" و مباحثی چون "علم و ارادهی الهی" و "عدم منافات آن با اختیار انسان" از دیگر مباحث کتاب به شمار میآید.