فصلهای تاریکی: جنگهای روس با ایران در شعر فارسی
با استیلای لشکر روس بر سرزمینهای قفقازی، ایران اگرچه بخشهای فرهنگخیزی را از دست داد ولی این استیلا هرگز نتوانست پیوندها و اصالتهای مردم این دیار را به کلی منقطع کند. تاریخ نشان داد که حتی حاکمیت الحاد نیز نتوانست به اصالت ساکنان آن سوی ارس خدشهای وارد نماید. در پی جدایی شهرهای آن سامان، شاعران عصر قاجار وارد عرصههای آفرینشهای هنری شدند و شعر ضد اشغالگری را پیریزی کردند. نویسندة کتاب حاضر ضمن عرضة نمونههایی از این نوع ادبی، در پی تبیین این نکته است که واکنش شاعران و گویندگان این دوره در مقابل جنگهای روس با ایران و اشغال سرزمینهای قفقازی، جانی تازه در کالبد شعر فارسی در عصر قاجار دمید و بدینسان شعر بیداری ایرانزمین بنیان نهاده شد. موضعگیری و ابراز احساسات در قبال جنگهای روس با یاران و اشغالگران بیگانه ـ که بحث اصلی این کتاب است ـ روایتی از نخستین تجربههای شعر فارسی در ورود به حوزة موضوعات سیاسی و اجتماعی در دورة جدید محسوب میشود.