قاعده ضمان ید: تقریرات دروس استاد معظم حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی
این اثر، تقریرات درسهای خارج فقه، تحت عنوان «قواعد فقهیه» آیت الله فاضل لنکرانی است که در آن قاعده ضمان ید از دیدگاه فقیهان و منابع فقهی، مورد کندوکاو قرار گرفته است. نگارنده معتقد است؛ قاعده ضمان ید در ابواب مختلف فقه مانند زکات، خمس، حج، بیع فاسد، وقف، صلح، رهن، عاریه، مساقاة، مضاربه، ودیعه، رشوه و باب مهم غصب، کاربرد داشته است و یکی از مشهورترین قواعد فقهی به شمار میرود. بنابر دیدگاه فقها اگر کسی بدون آنکه از طرف مالک، اذن و اجازه داشته باشد و بر آن مال دست یابد؛ ضامن آن مال خواهد بود. و چنانچه بر مالی که استحقاق اخذ آن را ندارد؛ تسلط یابد مانند کسی است که فقیر نباشد و زکات بگیرد. این نکتهای است که نویسنده به آن تصریح نموده و میگوید: فقها برای ضمان به همین قاعده استدلال کردهاند. از اینرو مشروعیت ضمان از امور قطعی و مسلم شریعت اسلام است. او در ادامه اسباب ضمان را که ید، اتلاف، غرور، تعدی و تفریط از برخی موارد آن به شمار میرود؛ مورد پژوهش قرار داده است. بررسی مستندات روایی قاعده ید، حقیقت ضمان، مفهوم ید و انواع آن از دیگر مباحثی است که مؤلف به آنها پرداخته و آرا و اقوال بسیاری از فقیهان متأخر و متقدم را بررسی و با یکدیگر مقایسه تحلیلی کرده است. او در مباحث پایانی، راجع به تنبیهات قاعده ضمان ید، ذیل عناوین فرعی مهمی با این عبارات: تأثیر علم و جهل نسبت به موضوع در قاعده، جریان قاعده در منافع مستوفاة و غیر مستوفاة بر پایه دیدگاههای استنباطی شیخ مرتضی انصاری، سید یزدی، محقق اصفهانی و آیتالله خویی بحث کرده و شمولیت این قاعده را نسبت به حر و اوقاف خاصه و عامه از نگاه محقق رشتی، شهید اول، صاحب جواهر و محقق بروجردی تبیین و تشریح نموده است.