مویههای سرزمین من: (گزیدهی مویههای لکی)
شعر لکی - مجموعهها / فرهنگ عامه - ایران - لرستان / سوگواریها
قوم "لک"، یکی از اقوام غرب ایران، عمدتا در استان لرستان، کرمانشاه و ایلام ساکن هستند. زبان لکی از نظر ساختاری با زمان "اورامی"، که یکی از زبانهای زیرمجموعۀ زبان کردی است، اشتراکات و پیوستگیهای فراوان دارد و بسیاری از شاعران و ادیبان لکزبان غالبا از گویش اورامی، که زیبا و خوشآهنگ است، برای سرودن شعر و ترانه استفاده کردهاند. این گویش و رویکرد از زمانهای بسیار دور نیز وجود داشته، به طوری که از این رهگذر نوعی آواز و ترانه قدیمی به نام "هوره" پدید آمده است. هوره نوعی آواز است که بدون همراهی ساز و تنها با گرداندن صدا در گلو و در دستگاه ماهور اجرا میشود و طی آن ابیات و اشعاری که به این منظور سروده یا انتخاب شدهاند، خوانده میشود. این نوع ترانه و آواز در ابتدا در ستایش پروردگار و "اهورامزدا" اجرا میشد؛ اما بعدها به موضوعاتی از قبیل عشق، حماسه، طبیعت، سرخوشی، اندوه و مویه نیز اختصاص یافت. مویه یکی از وجوه چندگانۀ هوره است که در هنگام سوگواری، ماتم، عزا و در غم از دست دادن عزیزان سر داده میشود. نوع معیشت و نحوۀ زندگانی قوم لک، که همهجا با سختی و مقابله با دشواریهای گوناگون پیرامون همراه بود، وابستگی شدید و تنگاتنگ افراد ایل و طایفه نسبت به یکدیگر را باعث میگردید، بنابراین از دست دادن عزیزان سخت و طاقتفرسا و ناگوار مینمود. در این هنگام آنها به شیوۀ مرسوم و با استفاده از سرودهها و ابیاتی چند، مویه سرمیدادند و اندوه و بیتابی خود را ابراز میداشتند. از آنجایی که این وابستگی و همگرایی قوم لک هنوز هم وجود دارد، مویه کردن در مراسم عزا همچنان در میان آنها رایج است. در کتاب حاضر تعدادی از بهترین مویههای لکی با راهنمایی متخصصان امر از جمله شاعر سرشناس لک "حجتالله مهدوی" به همراه آوانگاری آنها گردآوری، شرح و توضیح داده شده است. موضوع این مویهها عبارتاند از: حماسه، وصف، سوگ، و اندوه.