انسان کامل در معرفت اواخر و اوائل
انسان (عرفان) - متون قدیمی تا قرن 14
بررسی مراتب انسان در خلقت از دیدگاه عرفان اسلامی است. بحث انسان کامل در عرفان، نخستینبار ازسوی ابنعربی مطرح شد و نویسنده که از پیروان شهیر مکتب وی است، در مباحث هستیشناسانه خود، تفسیری انسانمدارانه از دیدگاههای ابنعربی ارایه داده است. عنوان کتاب نیز، گویای این مطلب است که از دیدگاه مولف، انسان کامل، آغاز و فرجام وجود است. جیلی، موقعیت وجودی انسان کامل را در مرتبه الوهیت و بلکه بالاتر از آن در مرتبه هویت ذات (مقام غیب عما) جستوجو میکند. به اعتقاد وی، انسان کامل، با همه حقایق عالم هستی، با لطافتش با عالم علوی و با جرمش با عالم سفلی، برابری میکند.